To zdecydowanie najciemniejsza strona motocyklowej pasji – wypadki. Każdego roku przygotowujemy dla Was obszerne raporty, których celem nie jest straszenie się nawzajem liczbą ofiar, ale rzetelne spojrzenie na stan naszego bezpieczeństwa. Pomimo faktu, że dotykamy smutnej tematyki, w tym roku z suchych danych zamieszczonych w policyjnych tabelach (wszystkie przytoczone dane uzyskaliśmy z KGP Policji – za co serdecznie dziękujemy!) przebija się światełko nadziei. Jaki zatem był rok 2012? Czy jazda motocyklem w Polsce jest bezpieczna? Czy sytuacja motocyklistów poprawia się, czy pogarsza? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziecie w poniższym raporcie.

Witaj w dżungli

Nie da się powiedzieć czegokolwiek miarodajnego na temat bezpieczeństwa motocyklistów, jeśli nie odniesiemy danych o wypadkach do zmian w obrazie ruchu drogowego w Polsce. Wszyscy wiemy, że w ciągu ostatniej dekady ruch drogowy w naszym kraju przybrał na sile. Dane w tabeli poniżej ilustrują jak bardzo. Liczba aut osobowych na przestrzeni 2002-2011 wzrosła o ponad 64% do ponad 18 milionów. Ciężarówek w tym samym okresie procentowo przybyło jeszcze więcej, bo aż o 134% i w obecnie mamy ich na drogach blisko 3 miliony. Wśród tych 21 milionów pojazdów motocykle stanowią zdecydowaną mniejszość. W ciągu ostatniej dekady przybyło ich tylko 23% i w 2011 jeździło ich po naszych drogach blisko 1,1 mln.

Tab. 1. Liczba pojazdów silnikowych w latach 2002- 2011 (źródło: KGP)

Sama liczba pojazdów poruszających się po naszych drogach wydaje się ogromna, ale prawda jest taka, że liczba samochodów i motocykli na głowę statystycznego Polaka jest o wiele niższa, niż w bogatych krajach Europy zachodniej. Gdzie jest zatem problem? Przede wszystkim w obciążeniu sieci drogowej. Nasze słabe, źle zarządzane i dziurawe drogi, których jest o wiele za mało w stosunku do potrzeb, to sprawdzona recepta na ludzkie nieszczęście. Dopiero niedawno zaczęło ich przybywać, w tym autostrad i dróg szybkiego ruchu, co znalazło odbicie w statystykach wypadków. Przyczyn niskiego stanu bezpieczeństwa na naszych drogach jest jednak więcej i daleko wykraczają one poza ramy niniejszego opracowania.

W Polsce przez dosyć długo utrzymywała się koszmarna liczba wypadków drogowych i zabitych w nich kierowców. Poprawianiu jakości infrastruktury drogowej towarzyszyła rosnąca liczba pojazdów na drogach, a system szkolenia i egzaminowania kierowców nie dawał żadnych szans na właściwe przygotowanie do uczestnictwa w gęstym ruchu drogowym. Dopiero od roku 2009 trend wyraźnie się zmienił i liczba wypadków oraz ich ofiar zmniejsza się.

Tab. 2. Liczba wypadków drogowych oraz ich skutki w latach 2003– 2012 (źródło: KGP)

Od lat nie zmienia się przekrój użytkowników dróg, którzy uczestnicą wypadkach. W czarnym rankingu dominują rzecz jasna kierowcy samochodów, którzy w ubiegłym roku spowodowali ponad 14 tys. wypadków drogowych, w których zginęło ponad 1000 osób. Oznacza to, że w Polsce co 40 minut dochodzi do wypadku samochodowego, a w co dziesiątym z nich ktoś tarci życie. Drugą najbardziej niebezpieczną grupą pojazdów na naszych drogach są… rowery. Brak ścieżek rowerowych, brak oświetlenia pojazdów i dosyć nonszalanckie zachowania na drodze wielu cyklistów doprowadziły do śmierci aż 300 osób. Na trzecim miejscu jesteśmy my, motocykliści. Ponad 2 tysiące wypadków z naszym udziałem doprowadziło do śmierci 261 motocyklistów i ich pasażerów.

Ofiary wypadku wg użytkowników dróg

Tab. 3. Ofiary wypadku wg użytkowników dróg (źródło: KGP)

Tab 4. Ofiary wypadków drogowych wg grup wiekowych (źródło: KGP)

My, motocykliści

Skupmy się teraz na nas, motocyklistach. W 2012 roku uczestniczyliśmy w 2 395 wypadkach, zginęło w nich 249 kierujących motocyklami oraz 12 ich pasażerów. 1 899 motocyklistów i 287 pasażerów zostało rannych. Z winy motocyklistów zaistniały 994 wypadki, zginęło w nich 151 osób, a 1 046 osób doznało obrażeń ciała. Dane policyjne potwierdzają, że częściej jesteśmy ofiarami, niż sprawcami wypadków, ale dla osób które tracą zdrowie lub życie z pewnością jest to mała pociecha.

Najczęstsze przyczyny wypadków spowodowanych przez motocyklistów to:

• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu - 574 wypadki,
• nieprawidłowe wyprzedzanie – 133 wypadki,
• nie zachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami – 98 wypadków.

Tab. 5. Główne przyczyny wypadków spowodowanych przez motocyklistów (źródło: KGP)

Nie jest żadną tajemnicą, że w przypadku motocyklistów do największej ilości wypadków dochodzi w miesiącach maj - wrzesień, co wynika z warunków klimatycznych umożliwiających poruszanie się po drogach. Największą liczbę wypadków – 158 zanotowano w lipcu (15,9%) i sierpniu – 155 (15,6%), zaś najwięcej osób zginęło w sierpniu - 27 (17,9%), co pokrywa się z okresem urlopowym i wzmożoną aktywnością motocyklistów.

Tab. 6. Wypadki drogowe i ich skutki spowodowane przez motocyklistów - wg miesięcy (źródło: KGP)

Dokonując podziału wypadków drogowych na poszczególne dni tygodnia, najwięcej zdarzeń z winy motocyklistów odnotowano w dni weekendowe: w soboty (20,9 % ogółu) oraz w niedziele (19,5% ogółu).

Tab. 7. Wypadki drogowe i ich skutki spowodowane przez motocyklistów według dni tygodnia (Źródło: KGP)

Choć jesteśmy świadomi opinii młodzieży na temat własnych możliwości i niechęci do nowych regulacji związanych z nowym prawej jazdy – liczby dowodzą niezbicie, że najmniej bezpieczny na drodze jest młody motocyklista. Jak wynika z danych Policji, duże zagrożenie powodują przede wszystkim młodzi kierowcy w wieku 18-24 lata (pięcioletni przedział wiekowy). Spowodowali oni 371 wypadków (37,3% ogółu), w których 56 osób poniosło śmierć (37,1%) ogółu, a 392 osoby zostały ranne (37,5%).

Tab. 8. Sprawcy wypadków – motocykliści wg wieku (Źródło: KGP)

Niestety od lat nie zmienia się niestety wrażliwość motocyklistów na bezmyślność i błędy innych użytkowników dróg. Blisko połowa zabitych motocyklistów to ofiary wypadków spowodowanych przez kierowców samochodów osobowych, a także ciężarówek, czy też rowerzystów! Poniższe dane obrazują dlaczego jeżdżąc w Polsce motocyklem należy myśleć nie tylko za sobie, ale często także za innych uczestników ruchu…

Tab. 9. Wypadki spowodowane przez innych użytkowników drogi, gdzie poszkodowany został motocyklista (Źródło: KGP)

Dane policyjne potwierdzają także obiegowe opinie krążące w środowisku motocyklowym, co do głównych grzechów kierowców samochodów względem motocyklistów. Najgorszym z nich jest nie ustąpienie pierwszeństwa, kierowy samochodów powodują wypadki z udziałem motocyklistów nie dostosowując prędkości oraz nieprawidłowo wyprzedzając.

Tab. 10. Główne przyczyny wypadków drogowych spowodowanych przez kierujących innymi pojazdami, w których poszkodowany został motocyklista (Źródło: KGP)

Inne dwa kółka

W 2012 roku motorowerzyści uczestniczyli w 2 036 wypadkach, a przyczynili się do powstania 903 wypadków, w których zginęło 49 osób, a 985 doznało obrażeń ciała.

Najczęstszymi przyczynami wypadków spowodowanych przez motorowerzystów było:

• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 318 wypadków,
• nie udzielenie pierwszeństwa przejazdu – 191 wypadków,
• nieprawidłowy manewr skrętu – 76 wypadków.

Z analizy wieku sprawców - motorowerzystów wynika, ze największe zagrożenie powodują osoby w grupie wiekowej 15-17 lat, byli oni sprawcami 217 wypadków (24% ogółu wypadków spowodowanych przez tę grupę uczestników ruchu), zginęło w nich 9 osób (18,4%), a 249 zostało rannych (25,3%). Drugą grupą wiekową, stwarzającą duże zagrożenie, jest grupa powyżej 60 lat, wypadki przez nich spowodowane cechują się dużą ofiarochłonnością, prawie w co szóstym wypadku była ofiara śmiertelna. Podobnie jak w przypadku motocyklistów Do wypadków, w których poszkodowani zostali motorowerzyści przyczynili się także inni użytkownicy dróg, szczególnie kierujący samochodami osobowymi.

Na gazie

I wcale nie o chodzi o LPG. Choć brzmi to niewiarygodnie, są tacy, którzy w stanie nietrzeźwym siadają za stery motocykla. W zeszłym roku pijani motocykliści spowodowali 120 wypadków co doprowadziło do śmierci 20 osób. Jeszcze śmielej poczynają w tym temacie sobie motorowerzyści, który 159 razy powodowali wypadki w ubiegłym roku, których wynikiem było 10 ofiar śmiertelnych.

Tab. 11. Wypadki spowodowane przez nietrzeźwych kierujących w 2012 r – według rodzaju pojazdu (Źródło: KGP)

Bezpieczniejsi, czy nie?

Teoretycznie jako motocykliści byliśmy na drogach bezpieczniejsi. Teoretycznie, ponieważ pomimo spadku liczby zabitych będziemy musieli poczekać na rozwój sytuacji w latach kolejnych, aby ocenić, czy sytuacja rzeczywiście poprawiła się, czy też była to jedynie chwilowa fluktuacja w zapisie danych.

Tab. 12. Zabici motocykliści i ich pasażerowie w latach 2009-2012 (Źródło: KGP)

Pozytywny jest natomiast sam fakt, że pomimo nieustannego wzrostu liczby pojazdów, w tym samych motocykli, na polskich drogach i ciągle zbyt wolnego przybywania nowych dróg, liczba motocyklistów zabitych w wypadkach drogowych nie rośnie. Niestety polskie drogi to drogi wciąż nieprzyjazne motocyklistom i naszego kraju do bezpiecznych zaliczyć raczej nie można.

Chcielibyśmy zakończyć ten raport optymistycznym akcentem, ale przy tego typu publikacjach wolimy trzymać się faktów. A te są takie, że sytuacja nie ulegnie szybkiej poprawie. Na liczbę zabitych motocyklistów wpływają nie tylko czynniki łatwe do skwantyfikowania i określenia jak stan dróg, zachowanie kierowców, natężenie ruchu w aglomeracjach. Dochodzą do nich składowe trudno mierzalne, ale niewątpliwie wpływające na obraz sytuacji – jednym z ważniejszych czynników jest chociażby pogoda. Deszczowy sezon 2012 z pewnością przyczynił się do mniejszej ilości pokonanych na motocyklach kilometrów, a co za tym idzie – mniejszej ilości wypadków i ich ofiar.

Wielką niewiadomą jest nowy system szkolenia motocyklistów, który nasi włodarze wprowadzili w jakże sensacyjnym stylu w styczniu tego roku. Wiadomo, że jako społeczeństwo jeździmy motocyklami słabo.Pozytywy (jeśli się pojawią) dostrzeżemy dopiero za kilka lat, natomiast długofalowo jest to krok w dobrym kierunku, ponieważ stary system właściwie nie przygotowywał nikogo do jazdy współczesnym motocyklem po współczesnych drogach.

Teraz pozostaje nam życzyć Wam i sobie, abyśmy nie wpisali się w żadne sposób w tegoroczne statystyki Policji. Udanego i bezpiecznego sezonu 2013 życzy redakcja Ścigacz.pl