Ścigacz.pl

Obok Nortona Manx-a i BSA Gold Star, Velocette Venom to ścisła czołówka brytyjskich motocykli jednocylindrowych, które brylowały w wyścigach, ale też doskonale sprawdzały się jako cywilne maszyny użytkowe.

Założycielem marki Velocette był Johannes Gütgemann, który jeszcze w XIX wieku przybył do Anglii z Niemiec i później zmienił nazwisko na Goodman. W późniejszym czasie firmę przejęli jego synowie i wnuk i aż do końca działalności w 1971 firma Veloce Ltd pozostała rodzinnym przedsięwzięciem. Pierwszy motocykl, który otrzymał nazwę Velocette powstał w 1913 roku i był lekką maszyną dwusuwową. Motocykle Velocette odnosiły sukcesy sportowe już przed Pierwszą Wojną Światową, a w latach trzydziestych wyścigową wizytówką firmy były modele KTT napędzane jednocylindrowymi czterosuwami z rozrządem OHC i wałkiem królewskim. Jeszcze przed wybuchem wojny powstały modele będące protoplastą motocykla, który prezentujemy na zdjęciach. Były to "350" MAC i "500" MSS. Były to modele przeznaczone dla szerszego kręgu odbiorców, a więc tańsze w produkcji niż modele z rozrządem OHC. Modele te posiadały rozrząd OHV, ale konstrukcję rozrządu opracowano tak, by maksymalnie zmniejszyć masę elementów mechanizmu rozrządu wykonujących ruch posuwisto-zwrotny. Stąd też charakterystyczny kształt silnika, w którym wałek rozrządu umieszczony jest wysoko, aby maksymalnie skrócić laski popychaczy. Kolejnymi "optycznymi" wyróżnikami singli Velocette były charakterystyczne tłumiki zakończone "rybim ogonem" oraz czarne malowanie ze złotymi szparunkami. Choć modele MAC i MSS były prostsze od rasowych wyścigówek KTT, również one posiadały spory potencjał sportowy i były podatne na tuning.

Po Drugiej Wojnie Światowej konstruktorzy firmy Velocette skoncentrowali swe wysiłki na nowym motocyklu miejskim Velocette LE, który zadebiutował w 1949 roku. Blaszana karoseria stanowiła skuteczną ochronę przed czynnikami atmosferycznymi, a do napędu użyto chłodzonego cieczą dolnozaworowego boksera o pojemności 149 ccm, którą w 1950 roku zwiększono do 192 ccm. Jak się zapewne domyślacie silnik ten nie grzeszył nadmiarem mocy (6KM), ale był cichy i ekonomiczny. Choć z pozoru nowy motocykl idealnie spełniał wymogi zubożonego przez wojnę społeczeństwa, jednak nie zyskał szerszej akceptacji na rynku. Zainteresowały się nim jedynie poczta i policja. Cywilni motocykliści woleli tańsze maszyny małej pojemności ale klasycznej konstrukcji, zaś entuzjaści motocyklizmu wciąż szukali maszyn o sportowym charakterze. W Velocette nie zrezygnowano jednak z dalszych prac rozwojowych nad LE, ale ani jego późniejsze wersje, ani skuter Viceroy 250 nie spełniły pokładanych w tych projektach nadziei. Wprost przeciwnie, wpędziły firmę w finansowe tarapaty prowadząc do bankructwa i zaprzestania działalności w 1971 roku. Nim to jednak nastąpiło, klasyczne modele będące dalszym rozwinięciem przedwojennych singli MAC i MSS zdążyły jeszcze zapisać się złotymi zgłoskami w historii brytyjskiej marki.

W 1952 roku trzysta pięćdziesiątka MAC przeszła gruntowną modernizację. Zmieniono tylną część ramy wprowadzając amortyzacje tylnego koła na wahaczu współpracującym z dwoma elementami resorująco-tłumiącymi firmy Woodhead-Monroe. Ciekawostką rozwiązania zastosowanego przez Velocette jest górne mocowanie amortyzatorów w formie łukowych szczelin umożliwiających zmianę kąta ustawienia amortyzatorów. W ten sposób zmienia się charakterystykę zawieszenia. Nowością był również widelec teleskopowy będący własną konstrukcją Velocette. Na bazie tej maszyny Charles Udall stworzył nową pięćsetkę. Z powodu ograniczonego budżetu konstruktor zdecydował się wstawić większy silnik w podwozie istniejącego już modelu MAC. Silnik pięćsetki bazował wprawdzie na przedwojennym modelu, ale wprowadzono w nim szereg istotnych modyfikacji. Najistotniejszą z nich była zmiana proporcji cylindra. O ile przedwojenna pięćsetka przy średnicy cylindra 81 mm i skoku tłoka 96 mm miała charakter długoskokowy, o tyle w nowym silniku, zgodnie z najnowszymi trendami, skok tłoka był równy średnicy cylindra i wynosił 86 mm. Takie proporcje pozwalały nie tylko bezpiecznie dla silnika podnieść limit obrotów, ale również umożliwiały zastosowanie większych zaworów, co sprzyjało osiąganiu wyższych mocy. Nowy model zadebiutował w 1954 roku i tak jak jego poprzednik nosił oznaczenie MSS. Maszyna nie była przesadnie wysilona i miała charakter turystyczny, przewidziano też możliwość sprzęgnięcia motocykla z wózkiem bocznym, co było w owym czasie powszechnie stosowane. MSS przy stopniu sprężania 6,75:1 osiągał moc 23 KM przy 5000 obr./min. Jak na pięćsetkę MSS był lekki, ważył bowiem 174 kg i mógł rozwinąć prędkość około 130 km/h. W owym czasie była to więc całkiem przyjemna maszyna turystyczna. W Velocette pomyślano również o eksporcie do USA i z myślą o tamtejszym rynku powstała wersja MSS Scrambler. Dla ułatwienia jazdy w terenie motocykl otrzymał większe koła, w silniku zmieniono wałek rozrządu, zastosowano tłoki zwiększające stopień sprężania do 8,75:1, w układzie zasilania pojawił się gaźnik Amal TT o większym przekroju gardzieli, a w układzie zapłonowym wyczynowe magneto. Wzmocniono również wahacz i zmodyfikowano widelec teleskopowy.

Doświadczenia wyniesione z rynku amerykańskiego posłużyły do stworzenia bardziej sportowych modeli Viper z silnikiem o pojemności 350 ccm i Venom z silnikiem o pojemności 500 ccm, które zaprezentowano na londyńskich targach motocyklowych w listopadzie 1955 roku. Oprócz wspomnianych wyżej zmian motocykle te otrzymały większe pełnopiastowe hamulce. Moc pięćsetki podskoczyła do 34 KM, a prędkość maksymalna do 150 km/h. Na tym jednak nie koniec. Dla entuzjastów wyścigów na bazie modelu Venom powstała usportowiona wersja Clubman o mocy 37 KM, a szczytowym szczeblem rozwoju pięćsetki był model Venom Thruxton osiągający moc 41 KM i prędkość 171 km./h. W wersji wyścigowej model ten osiągał prędkość 193 km./h. Do czasu zakończenia działalności firmy zakłady w Hall Green w Birmingham opuściło 5721 sztuk modelu Venom i 3693 sztuki modelu Viper.

Pięćsetki Veloccete zdobyły sławę dzięki sportowym wyczynom. W 1957 roku Velocette zapisało na swym koncie zwycięstwo w 24-godzinnym wyścigu Bol d’Or we Francji. W 1960 roku pięćsetka Velocette ustanowiła rekord prędkości w dwudziestoczterogodzinnej jeździe pokonując dystans 3862 kilometry ze średnią prędkością 160,98 km/h. Tego rekordu nie pobił do dziś żaden motocykl jednocylindrowy, ani żaden motocykl z silnikiem o pojemności 500 ccm. Cztery lata później na torze wyścigowym Thruxton w Anglii Velocette Venom zwyciężył w klasie 500 w wyścigu motocykli seryjnych na dystansie 800 km, a w 1967 roku Neil Kelly w siodle modelu Venom Thruxton odniósł zwycięstwo we wprowadzonej właśnie klasie Production TT w wyścigach na wyspie Man.

Nie dziwne więc, że pięćsetki Velocette Venom są dziś poszukiwanymi klasykami, a egzemplarz, który widzicie na zdjęciach udało nam się "ustrzelić" podczas wizyty w firmie Moto Ventus z Elbląga.