Nazwa SM 500 była skrótem od nazwisk konstruktorów: SM - Schweitzer (Alfred) Mandelot (Edward) oraz wartością pojemności skokowej silnika. Pierwsza publiczna prezentacja motocykla SM 500, który miał wyraźny charakter sportowy, odbyła się wiosną 1933 roku. Na łamach miesięcznika "Motocykl i Cyclecar" ukazał się bardzo pochlebny artykuł o nim. SM 500 został również bardzo ciepło przyjęty przez opinię publiczną. Poza względami technicznymi bardzo ważny był fakt, że pojazd był produkcji polskiej. Aspekty patriotyczne były wówczas ogromnie silne.

Motocykl SM 500 był nowatorską konstrukcją - jednocylindrowy, górnozaworowy silnik o pojemności skokowej 498 cm³ i mocy maksymalnej 18 KM pozwalał motocyklowi na osiągnięcie prędkości maksymalnej 135 km/h. W owym czasie dla klasy "500" to był bardzo dobry wynik. Prototyp przebadano na dystansie 10.000 km, co pozwoliło na gruntowne dopracowanie motocykla.

Na rok 1934 przygotowano pierwszą handlową partię motocykli SM 500, prawdopodobnie było ich 10. W 1935 roku zaprezentowano pojazd na Targach Poznańskich. Za sprawą eleganckiej sylwetki i nowoczesnych rozwiązań technicznych SM 500 wzbudziły duże zainteresowanie zwiedzających. W połowie 1935 roku jeden egzemplarz do prób zakupiło wojsko. Po przebyciu ponad 2000 km oceny specjalistów wojskowych były pozytywne, ale do dalszych zakupów na cele militarne nie doszło. W latach 1935 - 1936 zbudowano kolejną partię prawdopodobnie 10 motocykli, potem zaniechano już dalszych działań.

Splot wydarzeń sprawił, że zakończono wytwarzanie motocykla SM 500. Pierwszym był czas narodzin tego pojazdu - okres wielkiego światowego kryzysu. W tych ciężkich czasach ludzie walczyli o byt codzienny, a wszelkie sprawy hobbystyczne schodziły na plan dalszy. Ograniczyło to drastycznie popyt na motocykle. Drugim powodem była wysoka cena SM-ów, które przy warsztatowym systemie wytwarzania nie mogły konkurować z renomowanymi markami, produkowanymi wielkoseryjnie. Trzecim powodem było uruchomienie krajowej produkcji motocykla o zbliżonych parametrach - Sokoła 600. Pojazd ten był wytwarzany przez duży państwowy koncern i szeroko promowany na rynku, na co między innymi składały się ulgi podatkowe i preferencyjne warunki sprzedaży dla urzędników państwowych, żołnierzy służby stałej, czy klubów sportowych. To był konkurent nie do pobicie przez małą manufakturę. Te i kilku innych powodów pokonały pasje, szczery zapał i entuzjazm Alfreda Schweitzera i Edwarda Mandelota.

Warto wspomnieć, że Alfred Schweitzer był bratem znanego polskiego motocyklisty Emila Schweitzera. W rodzinie mówiono, że Alfred konstruował motocykl a sportowym charakterze dla Emila. 

Motocykle w PRL - rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Przyjęło się powszechnie mianem "motocykle PRL" określać pojazdy produkcji krajowej: WFM, SHL, WSK, Junak. Jest to jednak wielkie uproszczenie, bo obok wspomnianych jednośladów na naszych drogach można było również spotkać kilkanaście marek motocykli importowanych: Jawa, MZ, CZ, IFA, IŻ, M-72, K-750, Panonia, Lambretta, Peugeot, a także: BMW, Triumph, Norton, BSA,AJS, Harley-Davidson i wiele innych.

O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOCYKLE W PRL" »

Zawodowo rodzina Schweitzerów prowadziła fabrykę musztardy i sosów, a była to niezwykła fabryka. Jak wspominają starzy Warszawiacy, sklep fabryczny Schweitzerów był jednym z niewielu miejsc, gdzie przed świętami Wielkanocnymi i Bożym Narodzeniem ustawiały się długie kolejki.

Środki finansowe na budowę motocykli SM 500 zapewniał głównie Alfred Schweitzer, jak również lokalizację warsztatu wytwórczego, który mieścił się na terenie fabryki musztardy i sosów, przy ul. Grzybowskiej 9, w Warszawie.

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl