Konstrukcja motoroweru Ryś była nowoczesna i estetyczna, ale za to bardzo kosztowana w produkcji, a efekt finalny drogi w sprzedaży. Szybko okazało się, że nie byliśmy na to gotowi - na rynku poszukiwane były pojazdy proste i tanie. Kiedy ta prawda stała się okrutnie realna i dotarła do świadomości konstruktorów z Zakrzowa, przygotowano "uboższego" konstrukcyjnie i stylistycznie brata Rysia, któremu nadano nazwę Żak.

Żak młodszy brat Rysia

Zakrzów pod Wrocławiem to największa, jak dotychczas, nasz fabryka mopedów. W ubiegłym roku uczęstował nas Rysiem. Mimo początkowych oporów ten pojazd przyjmie się już na rynku, jedyną przeszkodą jego szerokiego rozpowszechniania jest zbyt wysoka cena. Prawdą, jest to pojazd nieźle pomyślany, o stosunkowo wysokim komforcie jazdy, dobrym resorowaniu i zgrabnej sylwetce. Osiągnięto te cechy jednak stosunkowo wysokim kosztem produkcji. Co zrobić żeby obniżyć koszty produkcji, wypuścić motorower o pełnych walorach eksploatacyjnych i użytkowych a sporo tańszy? Biuro konstrukcyjne fabryki zakrzowskiej opracowało już taki moped - MR-2 Żak. Od Rysia różni się on zmianą zawieszenia tylnego koła, brakiem obudowy, innym siodłem i nieobudowaną lampą. Silnik ma ten sam. Mała osłona plastikowa kryje sprężynę resorującą wahliwy widelec tylny. Inna jest również konstrukcja ramy. MR-2 według kalkulacji fabryki powinien kosztować ok. 5000 zł. To jednak jeszcze za dużo. Motorower tak uproszczony powinien mieć cenę jeszcze niższą.

W rekordowo krótkim czasie opracowano prototyp modelu, przeprowadzono próby, już 1957 roku ruszyła produkcja. Dotychczas fabrykę opuściło 16.000 pojazdów, co miesiąc 2000 Rysiów schodzi z taśmy. (…)

"Motor" nr 13/1960

Motozbyt informuje - motorowery staniały

Od 26 czerwca br. motorowery Ryś i Żak sprzedawane są po nowych, poważnie obniżonych cenach. Obecnie motorower Ryś kosztuje 5800 zł (dawniej 6500 zł), a motorower Żak - 4800 zł (dawniej 5200 zł). Motorowery Ryś i Żak sprzedawane są za gotówkę i na raty przez sklepy Motozbytu i uspołecznionego handlu miejskiego i wiejskiego.

"Motor" nr 29/1961 

Dla lepszego zobrazowania powyższego cytatu dodam, że w 1961 rok średnia miesięczna pensja wynosiła u nas 1625 zł.

Motorowery w PRL - rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Przedwojenna historia to krajowe "setki", które były ówczesnymi motorowerami. Pamiętne marki: SHL, Podkowa, Niemen, Perkun, Wul-Gum oraz spora gama pojazdów zagranicznych. Powojenna historia motorowerów rozpoczęła się zaś w 1956 roku od modeli Ryś i Żak. Niedługo po nich pojawiły się pierwsze Komary. W kolejnych latach to właśnie motorowery były najliczniej produkowanymi pojazdami silnikowymi w naszym kraju. Każdego roku na rynek trafiało ich 150-200 tysięcy. Krajową produkcję wspierał import między innymi takich marek jak Simson czy Jawa.

O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOROWERY W PRL" »

Niedługo po rozpoczęciu produkcji motorowerów Żak na rynku pojawiła się konkurencja - bydgoski motorower Komar. Wprawdzie był dużo prostszy (np. Komar miał sztywne tylne zawieszenie), ale był tańszy.

Produkcję motorowerów Żak zakończono w 1963 rok. Dziś jest on (tak samo jak jego lepszy brat Ryś) bardzo poszukiwany przez kolekcjonerów.

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl