W latach 70. sprawdzono do Polski niewielką liczbę radzieckich motorowerów Wierchowina (kilka typów), produkowanych przez Lwowskij Motozawod na Ukrainie. Pisząc te słowa, natrętnie brzmi mi w uszach hasło, żartobliwie wypowiadane w latach 70. i 80.: "Nie pij wódki, nie pij wina, kup se motor Wierchowina". Kilka wyrazów, a jak wiele ważkich przesłań. Miał on (interpretacja z przymrużenie oka) - zwalczać społeczną plagę pijaństwa, zachęcać do oszczędzania (najlepiej pewnie w PKO) i skłaniać do masowego zmotoryzowania społeczeństwa.

Motorowery Wierchowina oferowały bardzo atrakcyjną stylistykę, nawiązującą do najlepszych europejskich trendów lat 70. Wyglądem bez wątpienia imponowały. Z jakością było wręcz odwrotnie. Była to typowa specyfika radzieckich produktów motoryzacyjnych. 

Pierwszy model tego motoroweru - Wierchowina 3 - pojawił się na rynku w 1970 roku. Druga odsłona - nieco zmodyfikowana - trafił na rynek dwa lata później. Prezentowana na zdjęciach Wierchowina 5 zadebiutowała w 1974 roku. W stosunku do poprzedników wyraźnie zmieniono wygląd (poziomy zbiornik, inna rama, nowy widelec z przodu). Pojazd ten napędzany był silnikiem SZ-57 (Ш-57) uruchamianym za pomocą pedałów. Pojemność skokowa tej jednostki napędowej była oczywiście 50 cm³, standardowy wymóg motorowerów. Moc 2,2 KM, a prędkość maksymalna 50 km/h. Pojazd miał dwa biegi i ważył 54 kg. 

Motorowery w PRL – rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Przedwojenna historia to krajowe „setki”, które były ówczesnymi motorowerami. Pamiętne marki: SHL, Podkowa, Niemen, Perkun, Wul-Gum oraz spora gama pojazdów zagranicznych. Powojenna historia motorowerów rozpoczęła się zaś w 1956 roku od modeli Ryś i Żak. Niedługo po nich pojawiły się pierwsze Komary. W kolejnych latach to właśnie motorowery były najliczniej produkowanymi pojazdami silnikowymi w naszym kraju. Każdego roku na rynek trafiało ich 150–200 tysięcy. Krajową produkcję wspierał import między innymi takich marek jak Simson czy Jawa.

O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOROWERY W PRL" »

Kolejna wersja z 1977 roku - Wierchowina 6 - poza zmianami stylistycznym otrzymała też rozruch za pomocą kopniak.

W latach 80. powstały kolejne wersje tego motoroweru: Wierchowina 7, Wierchowina Sport, Wierchowina Tourist. Nie były one jednak oficjalnie sprowadzane do nas. Do Polski trafiały tylko małe partie lub pojedyncze egzemplarz, sprowadzane indywidualnie w różny sposób.      

Silniki Wierchowin były bardzo nietrwałe, a u nas w przypadku ewentualnych napraw czy remontów, brakowało do nich części zamiennych. Z tego powodu często montowano w nich zamiennie silniki polskie (Romet) lub czechosłowackie (Jawa).

Dziś bardzo trudno u nas znaleźć w pełni oryginalna Wierchowinę. Niewiele też osób wie, że kiedyś po naszych drogach jeździły takie motorowery. Marka Wierchowina staje się zapomnianą.

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl