W pierwszych miesiącach 1931 roku, czyli jeszcze w czasie produkcji motocykla CWS M55, rozpoczęto w Państwowych Zakładach Inżynierii prace konstrukcyjne nad nowym motocyklem. Mając w pamięci złe doświadczenia z CWS M55, główny konstruktor pojazdu inż. Zygmunt Okołów stworzył zupełnie nowy motocykl, wzorowany na pojazdach amerykańskich.

Prototypowy egzemplarz motocykla CWS M111 zbudowano w 1932 roku. W pierwszych miesiącach roku następnego ruszyła seryjna produkcja, która trwała do września 1939 roku. W tym okresie wyprodukowano ok. 3000 pojazdów. Egzemplarze z kolejnych lat różniły się tylko drobnymi modyfikacjami technicznymi. Od 1936 roku, ze względów handlowych, CWS M111 otrzymał nazwę Sokół 1000 M111. Głównym odbiorcą motocykli było wojsko oraz w mniejszych ilościach: Policja Państwowa, Poczta Polska i klienci cywilni.

Motocykl CWS M111 / Sokół 1000 napędzany był dolnozaworowym widlastym silnikiem dwucylindrowym o pojemności 995 cm³, o stopniu sprężania 5 i mocy trwałej 18 KM przy 3000 obr./min. Moc maksymalna (chwilowa) wynosiła ok. 20 - 22 KM przy 4000 obr./min. Napęd na tylne koło przenoszony był przez mokre, wielotarczowe sprzęgło sterowane nożne, a następnie przez skrzynię biegów o trzech przełożeniach sterowaną ręcznie. Sam motocykl ważył ok. 270 kg, w zestawie z wózkiem bocznym - 375 kg. Spalał ok. 7,5 l na 100 km, a z wózkiem bocznym osiągał prędkość maksymalną ok. 100 km/h.     

Oprócz podstawowej wersji CWS M111, która używana była przeważnie z wózkiem bocznym, powstały również bardziej zaawansowane wersje prototypowe. Chodziło głównie o poprawienie właściwości terenowych tego pojazdu. W szczególnie trudnych warunkach terenowych lub przy przeciążeniu motocykla napęd tylko na jedno koło nie wystarczał, dlatego w 1938 roku zaprojektowano i wykonano prototypowy egzemplarz z dodatkowym napędem wózka bocznego. Nie była to pierwsza próba uterenowienia tego pojazdu, w 1934 roku powstał prototyp CWS M111 T. Modyfikacja polegała na umieszczeniu dodatkowego koła napędzanego, zamocowanego za tylnym kołem motocykla. Powstał z tego długi jamnikowaty pojazd o 3 kołach w jednej linii. Motocykl był badany podczas kilku rajdów drogowo-terenowych. W czerwcu 1935 przebył trasę o długości 1780 km, z czego 546 km w terenie.

Motocykle w PRL – rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Przyjęło się powszechnie mianem „motocykle PRL” określać pojazdy produkcji krajowej: WFM, SHL, WSK, Junak. Jest to jednak wielkie uproszczenie, bo obok wspomnianych jednośladów na naszych drogach można było również spotkać kilkanaście marek motocykli importowanych: Jawa, MZ, CZ, IFA, IŻ, M-72, K-750, Panonia, Lambretta, Peugeot, a także: BMW, Triumph, Norton, BSA,AJS, Harley-Davidson i wiele innych.

O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOCYKLE W PRL" »

Wspomnienia Stanisława Rolińskiego

(…) CWS M 111. To były maszyny! Robione głównie dla wojska, nie stały w warsztatach, bo nie chciały się psuć! Jak się jakiś trafił u zaprzyjaźnionego mechanika, to zaraz wszyscy go "testowali", wołano i mnie do tych prób. Jeździłem wtedy pod Wilanów na siekierkowskie piaseczki. Maszyna szła jak burza - to była frajda! Wolałem jednak ich unowocześnioną wersję - Sokoła 1000 M111. Niby to samo, a jeszcze łatwiejszy w obsłudze i przyjemniejszy w prowadzeniu. (…)

Jan Tarczyński "Polskie motocykle 1918 - 1945" Warszawa 2005.

W 1936 roku rozpoczęto w PZInż. produkcje młodszego i mniejszego bratam dzisiejszego bohatera - motocykla Sokół 600. To jednak już inna historia.  

Gdybyśmy dziś zrobili sondę uliczną wśród przypadkowych przechodniów. Z pytaniem: "jaki polski motocykl jest najbardziej znany" jestem pewien, że większość wymieniłaby Sokoła 1000.  

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl