W historia lat PRL odnaleźć można wiele prototypowych lub sportowych pojazdów wielośladowych, które bazowały na motocyklach. Najwięcej było ich w sporcie, gdzie do samochodów wyścigowych montowano silniki motocyklowe. Podejmowano też próby zaprzęgnięcie motocykli do pracy. Niektóre z tych projektów wdrożono nawet do produkcji małoseryjnej, np. Junaki towarowe B20 i B21.

Skuter Osa był pojazdem luksusowy i elitarnym, ze względu na konstrukcję i cenę. Rzec by można taka "księżniczka" wśród szaroburych i pragmatycznych WFM i WSK. Mimo takiej pozycji i względów Osy nie ominęły jednak próby skierowania jej do ciężkiej pracy. Tak powstał pojazd Osa Ł13.

Była to inicjatywa oddolna, czyli zrealizowano poza macierzystą fabryką. Pojazd ten zbudowano w Przedsiębiorstwie Transportowym Służby Łączności w Ostrowie Wielkopolskim. Osa nazwana Ł13 bazował na seryjnym skuterze Osa 150 (model M50). Według pocztowców pojazd ten miał w przyszłości zająć się transportem listów ze skrzynek pocztowych na terenie miast. Miejsce dla kierowcy zostało obudowane kabiną, aby pojazd był całoroczny. Z tyłu znajdowała się oddzielna przestrzeń bagażowa. Nie było ona zbyt duża, ale na listy wystarczająca.

Osa Ł13 powstała w jednym egzemplarzu, który w 1961 roku został przekazany do badań w Instytucie Transportu Samochodowego. Już na początku okazało się, że silnik przegrzewał się z powodu niewystarczającego chłodzenia. Rozwiązaniem tego problemu miało być zastosowanie w przyszłości większego silnik z wymuszonym chłodzenie, czyli takiego jaki znalazł się w skuterze Osa M52.

Kabina kierowcy Ł13 posiadała tylko jedne otwór drzwiowy (po prawej stronie). Wprawdzie nie było tam drzwi, ale łatwo można było w tym celu skonstruować jakąś zasłonę materiałową. Znajdująca się z tyłu przestrzeń ładunkowa była szczelnie zamykam dwuskrzydłowymi drzwiami - dolną klapą (wysokości burt) opuszczaną i górną klapą podnoszoną do góry. Pojazd ten miał długość 2720 mm, szerokość 1410 mm i wysokość 1660 mm. Ważył 323 kg a jego dopuszczalne obciążenie wynosiło 200 kg, czyli ok. 70 kg wagi kierowcy i 130 kg ładunku. 

Motocykle w PRL - rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Przyjęło się powszechnie mianem "motocykle PRL" określać pojazdy produkcji krajowej: WFM, SHL, WSK, Junak. Jest to jednak wielkie uproszczenie, bo obok wspomnianych jednośladów na naszych drogach można było również spotkać kilkanaście marek motocykli importowanych: Jawa, MZ, CZ, IFA, IŻ, M-72, K-750, Panonia, Lambretta, Peugeot, a także: BMW, Triumph, Norton, BSA,AJS, Harley-Davidson i wiele innych.

O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOCYKLE W PRL" »

Do napędu Ł13 służy fabryczny silnik skutera Osa M50, czyli S-06A. Miał on pojemność skokową 148 cm³, stopień sprężania 6,5 oraz moc maksymalna 6,5 KM przy 4800 obr./min. Podczas badań pojazd ten osiągnął prędkość maksymalna 53 km/h a jego średnie spalanie wyniosło 5l/100 km.         

Historia tego pojazdu zakończyła się tylko na jednym egzemplarzu. Nie zdecydowano się na produkcję. Być może, po zamontowaniu silnika z wymuszonym chłodzeniem, byłby to pojazd bardzo użyteczny. Zwłaszcza, że w Europie zachodniej produkowano takie pojazdy i dobrze sprawdzały się one w niektórych zadaniach.  

Prezentowane tu zdjęcie pochodzi z archiwum Instytutu Transportu Samochodowego w Warszawie.

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl