Lata 20. to okres eksperymentowania z konstrukcjami motocyklowymi. Powstało wtedy wiele niecodziennych czy wręcz dziwacznych konstrukcji. Co ciekawe sporo z nich zostało wdrożonych do produkcji seryjnej. Z tego okresu pochodzi też motocykl - "jamnik" - czechosłowacki Böhmerland. Motocykl ten produkowany był w latach 1924 - 1939. W tym czasie powstało ok. 1000 takich pojazdów.

Dziś zmusza się nas do lubienia narzuconych kanonów i trendów motocyklowej mody. Jeżeli któraś z firmy stworzy jakiś motocykl, konkurencja stara się budować podobne konstrukcje. Później machina reklamy wmawia, że to się nam podoba, że to jest ładne, że to jest właśnie to czego szukamy. W efekcie mamy cały szereg niemalże bliźniaczych motocykli, które różni tylko marka. Brzmi absurdalnie? Prześledź rynek motocyklowy z ostatnich 40 lat i wtedy pogadamy.

Taki sposób wypracowano jakieś 25 - 30 lat temu i od tamtego czasu jest on wdrażany w życie. Z jakiś powodów sprawdza się to. Dlaczego? To już pytanie dla socjologów, psychologów społecznych i specjalistów od reklamy.          

Kontrastem dla wspomnianej praktyki ostatnich czasów są lata 20., okres eksperymentowania z konstrukcjami motocyklowymi. Powstało wtedy wiele niecodziennych czy wręcz dziwacznych konstrukcji. Co ciekawe sporo z nich zostało wdrożonych do produkcji seryjnej. Z tego okresu pochodzi też motocykl - "jamnik" - czechosłowacki Böhmerland. Motocykl ten produkowany był w latach 1924 - 1939. W tym czasie powstało ok. 1000 takich pojazdów.  

Założycielem firmy Böhmerland był mechanik Albin Liebisch, jednocześnie konstruktor produkowanych przez nią motocykli. Pierwszy prototyp Liebisch zbudował w 1922 roku, a pierwsze egzemplarze seryjnego modelu powstały w 1925 roku.

Podstawowa wersja motocykla Böhmerland uznawana jest za najdłuższy motocykl produkowany seryjnie kiedykolwiek na świecie. Wersja solo wyposażana była w dwuosobową kanapę, a na bagażniku za nią można było zamontować trzecie siodło. Bazą tego motocykla była szkieletowa rurowa rama. Rozstaw kół wynosił 174 cm a długość całkowita pojazdu 270 cm.   

Motocykle w PRL - rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Przyjęło się powszechnie mianem "motocykle PRL" określać pojazdy produkcji krajowej: WFM, SHL, WSK, Junak. Jest to jednak wielkie uproszczenie, bo obok wspomnianych jednośladów na naszych drogach można było również spotkać kilkanaście marek motocykli importowanych: Jawa, MZ, CZ, IFA, IŻ, M-72, K-750, Panonia, Lambretta, Peugeot, a także: BMW, Triumph, Norton, BSA,AJS, Harley-Davidson i wiele innych.

O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOCYKLE W PRL" »

Do napędu tego motocykla służył jednocylindrowy, górnozaworowy (ohv z odkrytym układem rozrządu) silnik o pojemności skokowej 598 cm³ i mocy 16 KM. W czasie jazdy popychacze i sprężyny rozrządu grały pod samym brzuchem kierowcy. Napęd przenoszony był przez trzybiegową skrzynię sterowaną ręcznie.  

Zbiornik paliwa, a właściwie dwa cylindryczne, umieszczone były w nietypowym miejscy - po bokach na tyle motocykla.     

Zawieszenie przedniego koła miało skomplikowaną konstrukcję, na sprężynach, z systemem wahaczy. Tylne zawieszenie było sztywne. Koła tego motocykla (w zależności od egzemplarza) były odlewane ze stopów aluminium lub toczone ze stali.

W czasie produkcji motocykl ten poddawany był ciągłym modyfikacjom, dlatego egzemplarze z kolejnych lat mogą różnić się od siebie dość znacznie. Powstały też m.in. wersje: z wózkiem bocznym; "krótka", ze skróconą ramą; ze zbiornikiem paliwa umieszczonym klasycznie - pomiędzy kanapą a kierownicą; wersja sportowa o skróconej ramie i podniesionej mocy silnika. Podstawowym modelem była jednak cały czas wersja długa.

Böhmerland na rynku cieszył się umiarkowanym powodzeniem. Oferowany był głównie w Niemczech, Austrii i Czechosłowacji. Jego niekonwencjonalna konstrukcja w tym przypadku raczej odstraszała klientów.

Liebisch próbował swoim motocyklem zainteresować wojsko. Armia czechosłowacka dostała do testów wersje z wózkiem bocznym, czyli mogącą przewieść trzech żołnierzy na motocyklu i czwartego w wózku boczny. Nie zaowocowało to jednak żadnym kontraktem. Owszem, transport czterech żołnierzy na motocyklu to interesujące rozwiązanie, ale pamiętajmy, że motocykl był dość ciężki (ważył 320 kg) chociażby przez masywną salową ramę, czterej żołnierze z uzbrojeniem i wyposażeniem to co najmniej 350 kg, do tego sporo przejazdów odbywało się w terenie, a wszystkiemu miał podołać zaledwie 16-konny silnik.

Koniec produkcji tego motocykla był związany z aneksją Czechosłowacji przez III Rzeszę i późniejszych wybuchem II wojny światowej.  

W latach 70. na zlotach motocyklowych w naszym kraju pojawiał się jedne oryginalny Böhmerland. Być może było ich u nas więcej.

Najstarszy znany egzemplarz motocykla Böhmerland eksponowany jest w amerykańskim muzeum Barber Motorsports. Motocykl ten można też zobaczyć w wielu europejskich muzeach. 

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl