W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości Armia Polska użytkowała głównie motocykle amerykańskie: Harley-Davidson i Indian, lecz doktryny wojenne wymagały posiadania motocykla własnej produkcji, tak aby na wypadek konfliktu uniezależnić się od importu.

W sytuacji ekonomicznej i politycznej końca lat 20. młode państwo polskie nie stać było na tworzenie nowych, autorskich konstrukcji i kilkuletnie prace badawcze nad ich udoskonaleniem. Poza tym nie było do tego warunków ani odpowiednich funduszy. Wojsko domagało się jednak jak najszybciej - solidnego, niezawodnego, ciężkiego motocykla z wózkiem bocznym o uniwersalnym zastosowaniu, który byłby w pełni produkowany w naszym kraju.

1 stycznia 1929 roku, w Wielkopolsce w miejscowości Opalenica, powstała pierwsza w Polsce fabryka motocykli o symbolicznej nazwie "Lech". Pierwszy egzemplarz publicznie zaprezentowano wiosną 1929 roku podczas Targów Poznańskich. Był to nieduży motocykl z dwucylindrowym, dolnozaworowym silnikiem o pojemności skokowej 500 cm³ i mocy 5 KM. W tygodniku "Samochód", w relacji z targów znalazła się notka: (…) Wszelkie cechy pracy solidnej i trwałej spotykamy również w jedynym polskim motocyklu "Lech", rodem z Opalenicy (…).

Kolejnym krokiem twórców tego motocykla było zaoferowanie go wojsku, licząc na zamówienia. Specjaliści wojskowi odwiedzili fabrykę i przebadali egzemplarz "Lecha", oceniając go pozytywnie. Dalsze rozmowy oraz gruntowne analizy warunków współpracy trwały kilka miesięcy i zrodziły realne szanse współpracy fabryki z wojskiem. Do zamówień jednak nie doszło ze względu na wielki kryzys ekonomiczny, który dotarł do Polski. Produkcja "Lecha" miała charakter rzemieślniczy, jednostkowy, co pośrednio było spowodowane słabą kondycją finansową fabryki, kryzys jeszcze bardziej pogłębił ten stan, a wojsko nie chciało się wiązać z niestabilnym kontrahentem.

Motocykle w PRL – rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Przyjęło się powszechnie mianem „motocykle PRL” określać pojazdy produkcji krajowej: WFM, SHL, WSK, Junak. Jest to jednak wielkie uproszczenie, bo obok wspomnianych jednośladów na naszych drogach można było również spotkać kilkanaście marek motocykli importowanych: Jawa, MZ, CZ, IFA, IŻ, M-72, K-750, Panonia, Lambretta, Peugeot, a także: BMW, Triumph, Norton, BSA,AJS, Harley-Davidson i wiele innych.

O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOCYKLE W PRL" »

Pierwszym motocyklem produkowanym seryjnie w Polsce był CWS M 55, wytwarzany w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie. Powstał on z myślą o wykorzystaniu wojskowym.  

Naciski władz wojskowych zmusiły konstruktorów do sięgnięcia po sprawdzone wzorce - amerykańskie motocykle Harley-Davidson i Indian. Wprowadzenie zaś kilku drobnych zmian stylistycznych miało nadać oryginalności konstrukcji. Opracowanie planów nowego motocykla polegało głównie na dokładnym zwymiarowaniu wszystkich elementów amerykańskich pojazdów. Z powodu braku czasu i specjalnego oprzyrządowania w dziale badawczo-konstrukcyjnym PZInż. nie przeprowadzono odpowiednich badań wytrzymałościowych ani technologicznych, zaś tolerancje pasowań miały być dobierane podczas montażu. To wielce nieprofesjonalne podejście do zasad konstruowania pojazdów oraz nieodpowiednia jakość materiałów, głównie stali, stało się w końcowym efekcie piętą achillesową tego motocykla.

Pierwszy prototyp motocykla CWS M 55 powstał na początku 1929 roku. W kilka tygodni po oficjalnej prezentacji, jeszcze w tym samym roku, rozpoczęto produkcję pierwszych 50 egzemplarzy.

Motocykl CWS M 55 był pierwszym motocyklem wojskowym krajowej produkcji. Jego wytwarzanie trwało od roku 1929 do roku 1932. W tym okresie wyprodukowano, najprawdopodobniej, ogółem ok. 200 - 250 egzemplarzy.

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl