Dlaczego warto interesować się przebiegiem postępowania karnego i jakie prawa mi przysługują jako poszkodowanemu?

Po pierwsze dlatego, że od kwalifikacji czynu będzie zależał okres przedawnienia naszych roszczeń. Jeśli zostanie stwierdzone, że czyn zabroniony to wykroczenie (ukarany mandatem), wówczas okres przedawnienia naszych roszczeń z odpowiedzialności cywilnej wyniesie 3 lata. Jeśli natomiast zostanie stwierdzone, że czyn zabroniony ma charakter przestępstwa to wówczas okres przedawnienia roszczeń wynosi 20 lat. Z tego też powodu warto nie zgadzać się na ukaranie sprawcy mandatem, jeśli mieliśmy np. uraz kręgosłupa, ponieważ może się okazać, że konsekwencje tego urazu będziemy odczuwać przez lat kilkanaście, a może nawet do końca życia. Dlatego powinno nam zależeć na jak najdłuższym okresie przedawnienia roszczeń. Leczenie i rehabilitacja mogą być w przyszłości kosztowne.

Po drugie dlatego, że będziemy mogli na drodze sądowej wystąpić o nawiązkę od sprawcy. O nawiązce możesz poczytaj więcej na Wikipedii. 

Po trzecie dlatego, że w przypadku zderzenia dwóch pojazdów, odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkodę opiera się na zasadzie winy. Bez winy lub współwiny nie możemy liczyć na odszkodowanie.

Poniżej podajemy skrót z karty praw ofiar przestępstwa z dodatkowym komentarzem.

„Ofiara przestępstwa to każda osoba fizyczna, której dobro chronione prawem (m.in. życie, zdrowie, godność, wolność, mienie) zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, a także jej najbliżsi jest uznawana wg prawa za ofiarę i może żądać respektowania praw ofiary."

Jako ofiara przestępstwa, masz prawo do:

Traktowania z godnością, szacunkiem i współczuciem.
Do szczególnego przestrzegania tego prawa zobowiązani są przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, służby zdrowia i służb socjalnych.

Bezpieczeństwa i ochrony oraz poszanowania Twojego życia rodzinnego i prywatnego.
Oznacza to zakaz wkraczania w prywatność Twoją i Twojej rodziny ze strony wszystkich, którzy stykają się z nią w związku z popełnionym przestępstwem. Jeśli otrzymujesz oferty uzyskiwania odszkodowania (personel medyczny, telefony od pośredników) zanim jeszcze podejmiesz decyzję, że chcesz zająć się tym tematem, może się okazać, że bezpieczeństwo Twoich danych osobowych zostało naruszone.

Żądania utajnienia swoich danych osobowych.
Jeśli występujesz jednocześnie jako świadek przestępstwa lub osoba dla niej najbliższa i masz uzasadnione obawy, że ze strony sprawcy za złożenie obciążających go zeznań zagraża Tobie lub Twoim najbliższym niebezpieczeństwo, możesz wnieść do prokuratury lub sądu wniosek o utajnienie danych osobowych. Jeśli prokuratura lub sąd zezwoli na utajnienie danych osobowych świadka, wówczas ani oskarżony, ani jego adwokat nie dowiedzą się, kto złożył zeznanie.

Zastrzeżenia danych dotyczących miejsca zamieszkania, do wyłącznej wiadomości prokuratora lub sądu.

Zachowania anonimowości w sprawozdaniach prasowych, telewizyjnych, w internecie i w innych mediach, dotyczących Twojej sprawy. Dane personalne ofiary oraz wizerunek można upublicznić tylko za zgodą ofiary.

Uzyskania fachowej pomocy: psychologicznej, medycznej, materialnej i prawnej. Prawo to przysługuje ofierze od momentu zgłoszenia naruszenia lub groźby naruszenia dobra chronionego prawem. Jeśli spodziewasz się dłuższego leczenia lub rehabilitacji, warto abyś zapoznał się z Kartą Praw Pacjenta. 

Działania jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego.
Ofiara w sprawach o przestępstwa z oskarżenia publicznego może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Oświadczenie takie może złożyć od momentu wniesienia aktu oskarżenia aż do odczytania go w sądzie. Ten zapis jest szczególnie istotny, ponieważ w praktyce po wniesieniu sprawy do sądu, Poszkodowany przestaje być stroną (są nimi prokurator i oskarżony) i jeśli nie zgłosiliśmy się jako oskarżyciel posiłkowy lub nie wynajęliśmy adwokata, to nie dowiemy się jak zakończyła się sprawa. Jeśli byliśmy oskarżycielami posiłkowymi otrzymamy odpis wyroku.

Dodatkowo w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania, pokrzywdzony może w terminie miesiąca wnieść swój akt oskarżenia do sądu. Nie rezygnujmy z tego prawa. To może być ostatnia deska ratunku.

Brać udział w czynnościach śledztwa lub dochodzenia toczącego się w jej sprawie.
Ofiara ma prawo uczestniczyć w przesłuchaniu biegłego oraz zapoznać się z jego opinią. Może złożyć zażalenie na niemal wszystkie zapadłe postanowienia i zarządzenia, jak również może się żalić na decyzje, które naruszają jej uprawnienia. Ważne jest tutaj aby pilnować przysługujących nam terminów zażaleń. Na każdej decyzji powinno być pouczenie o przysługującym nam terminie.

Składania wniosków o dokonanie czynności w toku postępowania przygotowawczego, a więc zanim sprawa trafi do sądu.

Zawiadomienia o przestępstwie.
Właściwe organy państwowe są zobowiązane do przyjęcia każdego zawiadomienia o przestępstwie zgłoszonego przez ofiarę i podjęcia odpowiedniej interwencji. Jest to szczególnie istotny zapis w sytuacji, kiedy o zdarzeniu nie została powiadomiona policja, a sprawca wycofuje swoje wcześniejsze oświadczenie o okolicznościach wypadku. Wtedy wystarczy złożyć zawiadomienie o przestępstwie i pozwolić właściwym organom na dokonanie czynności wyjaśniających.

Wglądu do akt sprawy i sporządzania odpisów dokumentów występujących w sprawie.
Na odmowę udostępnienia akt w postępowaniu przygotowawczym przysługuje zażalenie. Nalegaj na udzielenie informacji. Policjant i prokurator powinni udzielić Ci wsparcia, a nie utrudniać dochodzenie odszkodowania. W przypadku uzyskiwania kopii dokumentów w sądzie czy prokuraturze, podaj jasną informację czy chcesz, aby dokumenty były poświadczone za zgodność z oryginałem (cena kopii 6 zł za stronę) czy wystarczy Ci zwykła kopia (1 zł za stronę). Większość ubezpieczycieli zaakceptuje zwykłą kopię. Jeśli nie udzielono Ci zgody na wgląd do akt, nie wahaj się pisać skargi do osoby nadzorującej pracę policjanta lub prokuratora. Twoje prawa zostały naruszone.

Restytucji poniesionych szkód.
Sprawca czynu zabronionego powinien wyrównać poniesione szkody ofierze i/lub ich rodzinom oraz osobom pozostających na utrzymaniu. Jeżeli sprawca lub inne uprawnione instytucje (np. ubezpieczenie) nie wyrówna szkód poniesionych przez ofiarę, można ubiegać się o kompensację materialną ze strony Państwa

Kompensacja dla ofiar przestępstw.
Ofiary przestępstw i osoby im najbliższe mają możliwość dochodzenia kompensaty pieniężnej od Skarbu Państwa za przestępstwa na skutek którego doszło do śmierci albo naruszenia narządu ciała lub rozstroju zdrowia określonego w art. 156 § 1 i art. 157 § 1 kodeksu karnego.

Warunki przyznania:

• przestępstwo popełnione w Polsce

• pokrzywdzony ma obywatelstwo polskie lub obywatelstwo państwa EU,

• brak możliwości zaspokojenia roszczeń od sprawcy przestępstwa, z tytułu ubezpieczenia, środków pomocy społecznej lub innego źródła i tytułu

• wszczęcie postępowania karnego lub odmowa jego wszczęcia z przyczyn przewidzianych w art. 17 § 1 pkt 4,5,8, 10 i 11 k.p.k. (np. oskarżony zmarł)

Ważne: O kompensatę możesz się ubiegać niezależnie od tego, czy sprawcy zostali wykryci, oskarżeni lub skazani.

Maksymalna kwota o którą możesz się ubiegać to 12.000,00 zł i służy wyrównaniu:

• utraconych zarobków lub innych środków utrzymania

• kosztów leczenia i rehabilitacji

• kosztów pogrzebu

Kompensata nie przysługuje:

• jeśli jest możliwość zaspokojenia roszczenia z innego źródła lub tytułu (od sprawcy, z ubezpieczenia, itp.)

• pomimo wszczęcia postępowania karnego, jeżeli zostało ono następnie umorzone z przyczyn przewidzianych w art. 17 § 1 pkt. 1,2,3,7 i 9 k.p.k.

• wydano wyrok uniewinniający sprawcę z przyczyn przewidzianych a art. 17 § 1 pkt. 1 i 2 k.p.k. (np. stwierdzono wykroczenie a nie przestępstwo)

Dobry pełnomocnik:

• zweryfikuje czy możesz ubiegać się o kompensatę jako osoba uprawniona (termin do złożenia wniosku wynosi 2 lata od dnia popełnienia przestępstwa)

• zbierze dokumentację w związku z roszczeniem

• przygotuje wniosek do sądu rejonowego

Opisane powyżej zasady mają zastosowanie do przestępstw popełnionych od dnia wejścia w życie zmian w ustawie tj. od 12.06.2009 r.

Na naszej liście publikacji związanych z prawami i odszkodowaniami znajdują się:

1. Odszkodowania dla motocyklistów - co i jak?
2. Jakie prawa mi przysługują w trakcie dochodzenia prowadzonego przez policję i prokuraturę?
3. Kiedy mogę wystąpić o odszkodowanie? Czy muszę czekać na zakończenie postępowania karnego?
4. Co mi się należy, gdy wypadek był nie z mojej winy?
5. Jakie mogę uzyskać odszkodowania, kiedy to ja jestem sprawcą wypadku?
6. Odszkodowanie za śmierć osoby bliskiej w wypadku.
7. Kłopoty z wyceną uszkodzonego motocykla.
8. Jakie odszkodowanie mi się należy, kiedy wypadek komunikacyjny zdarzył się w godzinach pracy?
9. Zadośćuczynienie za ból i doznaną krzywdę.
10. Na co zwracać uwagę przy zawieraniu umowy ubezpieczenia? Jak wybrać dobre ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków.
11. Czy potrzebny jest mi profesjonalny pełnomocnik w procesie uzyskiwania odszkodowania?
12. Przyczynienie się do wypadku – czym jest i jak działa?

Byłeś ofiarą wypadku? Wypełnij nasz formularz i sprawdź, jakie odszkodowanie Ci przysługuje oraz jak je uzyskać.