Jeśli zajrzycie do słownika motocyklowego na Ścigacz.pl, pod hasłem "quickshifter" znajdziecie informacje, że to "system, który umożliwia zapinanie kolejnych biegów na pełnym gazie bez użycia sprzęgła". Tyle definicja, ale to dopiero początek.

Systemy wspomagania kierowcy mogą wydawać się w natarciu, ale w przeciwieństwie do samochodów, motocykle nigdy nie będą jeździć całkowicie autonomicznie. Traktujmy więc systemy wspomagania jako na to, czym powinny być: wsparciem zapewniającymi bezpieczeństwo, zwiększającym komfort, oraz rozwiązaniami, dzięki którym jazda staje się przyjemniejsza, szybsza, albo jedno i drugie.

Era systemów wspomagania

Ale jak właściwie zdefiniować pojęcie systemów wspomagania? Zasadniczo istniały one na długo przed erą elektroniki. Jednym z pierwszych był rozrusznik elektryczny, który powstał, aby motocykliści nie musieli napierać nogą na kopkę. Szybko pojawiły się kolejne rozwiązania. Setki kilometrów w deszczu przy ujemnych temperaturach? Żaden problem, wystarczy podnieść przednią szybę i włączyć ogrzewanie. Szarpanie przodu motocykla podczas przyspieszania? Zmniejszy je amortyzator skrętu. W podobny sposób wyłącznie sprzęgła z procesu koniecznych obowiązków motocyklisty było naturalną drogą rozwoju.

Quckshifter kojarzy się ze sportami motocyklowymi, ale asystenci zmiany biegów to systemy od dawna stosowane w motocyklach turystycznych. Czy chodzi o ochronę lewej ręki, czy o poszukiwanie dziesiątych części sekundy na torze wyścigowym, bez wątpienia bardzo szybko można się przyzwyczaić do braku konieczności zamykania przepustnicy lub wciskania sprzęgła w celu zmiany biegu.

Naciskasz dźwignię i…

Dzięki quickshifterowi biegi wsuwają się płynnie na swoje pozycje bez najmniejszego opóźnienia. Naciśnięcie dźwigni zmiany biegów wyposażonej w czujnik ciśnienia wyłącza zapłon na około 50 do 100 milisekund. Ta krótka przerwa w sile pociągowej silnika odciąża koło zębate, które błyskawicznie zmienia bieg na wyższy. Większość quickshifterów to systemy umożliwiające tylko bezsprzęgłową zmianę biegu na wyższy, ale istnieją rozwiązania, które pozwalają również na bezsprzęgłową zmianę biegu na niższy.

Taki system zwany jest downshifterem lub blipperem, ponieważ "podkręca" obroty podczas redukcji biegów, aby zmniejszyć ryzyko zablokowania tylnego koła - co przy okazji niesamowicie brzmi. Czym jest quickshifter z funkcją auto-blipper? Automatyczny blipper oznacza, że quickshifter działa zarówno podczas zmiany biegu na niższy, jak i na wyższy.

Jak to działa?

Motocyklowy quickshifter wykorzystuje przełącznik czujnika podłączony do drążka zmiany biegów lub dźwigni. Gdy dźwignia zmiany biegów jest ściśnięta, przełącznik wykrywa to ciśnienie i przygotowuje elektronikę do zmiany.

W miarę zwiększania nacisku w celu aktywacji zmiany biegu przełącznik chwilowo odcina świece zapłonowe, co powoduje efekt podobny do tego, który zwykle występuje podczas zmiany biegu w motocyklu bez quickshiftera. Odcięcie zapłonu zasadniczo odciąża skrzynię biegów i umożliwia zmianę biegu. Podczas gdy skrzynia biegów jest obciążona, nie będzie można zmienić biegu, ale wciskając sprzęgło lub zwalniając przepustnicę, włączasz tę "przerwę" w obciążeniu i można zmienić bieg.

Quickshifter robi to wszystko w mgnieniu oka. Jak już zostało powiedziane, trwa to zaledwie około 50 milisekund, co oznacza, że od momentu, gdy chcesz zmienić bieg naciskając dźwignię, quickshifter odcina zapłon, zmienia bieg i ponownie aktywuje świece zapłonowe. Większość motocyklowych quickshifterów działa na tej samej zasadzie, choć każdy producent stosuje inną technologię, komponenty i sposoby włączania sprzęgła.

Kiedy pojawił się quickshifter?

Jeden z pierwszych fabrycznych quickshifterów został zamontowany w 2009 roku w BMW HP2 Sport. Ponieważ był to bardzo specjalny i drogi motocykl z limitowanej serii, niektórzy twierdzą, że nie jest to motocykl produkcyjny. Jeśli zgodzimy się z tą narracją, pierwszym rzeczywistym motocyklem produkcyjnym z szybką dźwignią zmiany biegów był model BMW K1300s z 2010 roku. System nazywał się Gear Shift Assist.

W tamtych latach opóźnienie czasowe między odcięciem zapłonu a ponownym włączeniem było stosunkowo duże w porównaniu do nowoczesnych quickshifterów. Efekt był taki, że gdy chciałeś zmienić bieg, w momencie odcięcia zapłonu kierowca niemal uderzał kaskiem w kierownicę, zanim został odrzucony do tyłu, gdy chwilę później potężny K1300S atakował z mocą 160 koni mechanicznych. Aby być uczciwym wobec BMW, niemiecki gigant nigdy nie twierdzili, że był to "właściwy" quickshifter, stąd system nazywał się Shift Assist, ale zasadniczo robił to samo.

Dziś Gear Shift Assist Pro BMW jest dostępny w szerokiej gamie motocykli. Oczywiście inne marki również korzystają z wariantów tego systemu, a w standardzie quickshifter znajduje się w niektórych modelach takich marek jak Ducati, Honda, Kawasaki, KTM, Triumph, Yamaha, Aprilia czy Husqvarna. Duży jest również rozstrzał jeśli chodzi o przeznaczenie motocykli, bo mamy tu zarówno maszyny klasy KTM 790 Duke, jak i i Monstera od Ducati, Yamahę Tracera GT, czy Ninję S2 zielonych.

Czy mogę sam założyć quickshifter?

To rzeczywiście jest możliwe i najogólniej rzecz ujmując, polega na montażu czujnika przy dźwigni zmiany biegów oraz podpięcia go w fabryczną wiązkę motocykla wraz z przeprogramowaniem ECU. Chodzi o to, aby sygnał z czujnika generował odcięcie zapłonu we właściwym miejscu. W handlu dostępne są gotowe wiązki umożliwiające samodzielny montaż quickshiftera, co jest najlepszym rozwiązaniem, jeśli masz wątpliwości co do swojej wiedzy elektryka motocyklowego. Dokładną procedurę na konkretnych przykładach znajdziecie w artykule Pawła Kowalskiego.

Mniej sprzęgła dla większego komfortu?

Jeśli mówimy o motocyklach, których przeznaczeniem nie jest tor, bez wątpienia chodzi właśnie o komfort i wygodę. W końcu topowy turysty BMW, czyli R 1200 RT, w którym opcjonalny blipper po raz pierwszy w motocyklu produkcyjnym umożliwił redukcję biegów bez sprzęgła, dostał tę funkcję właśnie po to.

Szybko można się do tego przyzwyczaić. Niektórzy są zdania, że coraz szersze wprowadzenie quickshiftera i jego opozycji to prosta droga do automatycznej skrzyni biegów, która przecież też w świecie motocykli funkcjonuje już od dawna, a jeśli mówimy o kategorii maxi skuterów, jest oczywistym i bardzo dobrym rozwiązaniem od wielu lat. Czy tak się stanie?