Ścigacz.pl

Tadeusz Rudawski, twórca legendarnych polskich motocykli Sokół, urodził się 18 kwietnia 1901 roku w Krakowie. Prawo jazdy uzyskał, mając zaledwie 16 lat. Zanim wziął się za konstruowanie motocykli, ukończył studia na Politechnice Lwowskiej. W czasie nauki akademickiej był również jednym z najlepszych motocyklistów sportowych w Polsce.

Nie jest to jedyna rocznica z tym związana - 85 lat temu, wiosną 1936 roku, rozpoczęto produkcję seryjną motocykla Sokół 600.   

Pierwszy artykuł prasowy o nowym motocyklu ukazał się we wrześniu 1933 roku, w miesięczniku "Technika Samochodowa": (…) Zupełnie nieoczekiwanie, po cichu bez rozgłosu i uroczystości, przy nielicznych świadkach, lecz za to z hukiem i rytmicznym warkotem wyjechał z Fabryki Samochodów PZInż. nowy motocykl turystyczny o pojemności 600 cm³, aby iść na ciężką próbę w terenie i walczyć o pierwszeństwo z tyloma rywalami zagranicznymi, panoszącymi się po całym naszym kraju. Roczna prawie cicha praca jego konstruktora, o której mało kto słyszał na zewnątrz, wydała dzisiaj piękny plon. Motocykl prezentuje się znakomicie, a wyniki silnika na hamowni i jego sposób pracy gwarantują, iż wszystkie próby przetrwa zwycięsko (…).

Tak powstał prototyp motocykla Sokół 600 RT typ M211 (RT - Rudawski Turystyczny), który na początku występował pod oznaczeniami roboczym CWS 600 RT. Jego twórcą był Tadeusz Rudawski.

Prototyp był gotowy latem 1933 roku. Pierwsze seryjnie wyprodukowane Sokoły 600 RT opuściły fabrykę wiosną 1936 roku. Były to pojazdy wytwarzane głównie na zamówienie armii, mimo tego spore nadwyżki sprzedawane były również na rynku cywilnym.

Sokół 600 był motocyklem turystycznym na średnim europejskim poziomie. Oferował ciekawą stylistykę, sprawdzoną i niezawodną konstrukcję, solidne wykonanie oraz przyzwoite osiągi. Dolnozaworowy silnik tego motocykla miał pojemność skokową 575 cm³ i stopień sprężania 4,6, osiągał moc 15 KM przy 3900 obr./min. Napęd przenoszony był przez trzybiegową skrzynię biegów. Pojazd ważył 164 kg. Według instrukcji prędkość maksymalna w wersji solo wynosiła 110 km/h.

Motocykle w PRL – rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Przyjęło się powszechnie mianem „motocykle PRL” określać pojazdy produkcji krajowej: WFM, SHL, WSK, Junak. Jest to jednak wielkie uproszczenie, bo obok wspomnianych jednośladów na naszych drogach można było również spotkać kilkanaście marek motocykli importowanych: Jawa, MZ, CZ, IFA, IŻ, M-72, K-750, Panonia, Lambretta, Peugeot, a także: BMW, Triumph, Norton, BSA,AJS, Harley-Davidson i wiele innych.

O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOCYKLE W PRL" »

Po rozpoczęciu produkcji seryjnej przystąpiono do prac konstrukcyjnych nad wersjami uterenowionymi tego pojazdu, działania te jednak nie wyszły poza etap prototypów.

To był początek prac Tadeusza Rudawskiego. Jego kolejnym motocyklem był sportowy Sokół 500. Około 1935 roku, na bazie seryjnego Sokoła 600, powstał motocykl przeznaczony do rywalizacji sportowej - górnozaworowy Sokół 500 RS typ M311 (RS - Rudawski Sportowy). Głównymi różnicami pomiędzy 600 i 500 była pojemności skokowa i rodzaj rozrządu. Baza silnika i podwozie 500 pochodziły od seryjnej 600.

Parametry silnika Sokoła 500 można było modyfikować poprzez zastosowany rodzaj tłoka. Chodziło o stopień sprężania. Przy stopniu sprężania 7,5 i zasilaniu benzynowym silnik osiągał moc 18 KM przy 4500 obr./min. Przy stopniu sprężania 9,5 i zasilaniu paliwem alkoholowym silnik osiągał moc 22 KM przy 5500 obr./min. W opisach Sokoła 500 podawano prędkość maksymalna tego motocykla w granicach 120 - 130 km/h.

Ostatnim przedwojennym Sokołem inż. Rudawskiego był model 200. Jego produkcja ruszyła na początku 1939 roku, a do wybuchu wojny zbudowano tylko 78 egzemplarzy. Do dziś zachowały się dwa kompletne Sokoły 200 i jeden silnik.

Pierwsze egzemplarze Sokołów 200 trafiły do klientów na przełomie wiosny i lata 1939 roku. Motocykl ten trafił idealnie w ówczesne potrzeby rynku. Według danych katalogowych miał: (…) Silnik jednocylindrowy, dwutaktowy, chłodzony powietrzem; pojemność skokowa 199,2 cm³; stopień sprężania 6,5; moc silnika użytkowa 5,5 KM / 3000 obr/min; moc silnika maksymalną 7 KM / 4000 obr/min; prędkość maksymalną 85 km/godz. (…).

Zanim 1 września 1939 roku wybuchła II wojna światowa, motocykl Sokół 200 wziął udział w spektakularnym wyczynie. Po zakończeniu III Rajdu Tatrzańskiego, 17 sierpnia 1939 roku, Tadeusz Rudawski wjechał nim na Kasprowy Wierch. Wyczynem tym Rudawski "wszedł na ambicje" swoim kolegom, którzy zaraz po nim na Kasprowy Wierch wjechali Sokołem 600. Wyczyny te stały się wręcz symboliczne i legendarne w polskim motocykliźmie. Powtórzono go w 1946 roku Sokołem 600 i w połowie lat 50. na jednym z pierwszych motocykli Junak 350.       

W wyniku działań wojennych inż. Rudawski znalazł się w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Tam zmarł 7 września 1963 roku.

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl