Najwyższa Izba Kontroli (NIK) przeprowadziła audyt dotyczący legalizacji przyrządów służących do odcinkowego pomiaru prędkości na sześciu drogach w Polsce. Kontrola ujawniła poważne uchybienia w procesie dopuszczania tych urządzeń do użytku, co miało bezpośredni wpływ na tysiące wystawionych mandatów za przekroczenie prędkości.

Według ustaleń NIK, legalizacja urządzeń stosowanych na wspomnianych odcinkach odbyła się z naruszeniem obowiązujących przepisów. Przyrządy, w tym kamery rejestrujące wykroczenia, nie zostały zalegalizowane zgodnie z wymaganiami prawa. Proces legalizacji powinien obejmować szczegółowe sprawdzenie poprawności pomiarów dla co najmniej 10 różnych prędkości w obu kierunkach. Tymczasem w praktyce przeprowadzano zbyt małą liczbę pomiarów lub ograniczano się do powtarzania testów przy tych samych prędkościach, co nie spełniało wymaganych norm.

Audyt NIK ujawnił m.in. przypadek odcinka drogi ekspresowej S7 w tunelu Naprawa-Skomielna Biała. Okazało się, że Okręgowy Urząd Miar w Krakowie nie przeprowadził testów zgodnie z wymogami. Zamiast sprawdzić system przy 10 różnych prędkościach w obu kierunkach, ograniczono się jedynie do ośmiu odmiennych prędkości w kierunku Zakopanego, przy czym niektóre z nich powtórzono (np. dwukrotnie 83 km/h oraz dwukrotnie 93 km/h). Co więcej, nie dokonano pomiarów dla prędkości, przy których urządzenie miało rejestrować wykroczenia.

W kierunku Krakowa przeprowadzono 10 pomiarów, z czego większość mieściła się w zakresie od 71 do 78 km/h, a maksymalna zarejestrowana prędkość wyniosła 104 km/h. Tymczasem system miał wychwytywać przekroczenia powyżej 110 km/h. Tylko na tym odcinku od listopada 2022 r. do września 2023 r. wystawiono 4,9 tys. mandatów o łącznej wartości 1,44 mln zł.

Podobne problemy z legalizacją urządzeń pomiarowych odnotowano na innych drogach, a konkretnie:  drodze krajowej nr 9 (Kolbuszowa - Kolbuszowa Górna), drodze wojewódzkiej nr 871 (Stalowa Wola - Jamnica), drodze krajowej nr 19 (Krościenko Wyżne - Iskrzynia), drodze krajowej nr 94 (Tarnów - Ładna), w tunelu pod Świną na drodze krajowej nr 93 w Świnoujściu. Na tych odcinkach tysiące kierowców ukarano mandatami, pomimo że używane tam urządzenia nie spełniały wymogów legalizacji, co podważa legalność nałożonych grzywien.

Kontrolerzy NIK zwrócili również uwagę na problem z urządzeniami wykorzystywanymi do mierzenia odległości między pojazdami na autostradach i drogach ekspresowych. Chociaż przepisy dotyczące zachowania odstępu pomiędzy pojazdami obowiązują już od ponad dwóch lat, stosowane w tym celu przyrządy nie podlegają prawnej kontroli metrologicznej. Policja w okresie od czerwca 2021 r. do czerwca 2023 r. wystawiła co najmniej 2,4 tys. mandatów na podstawie tych pomiarów, co budzi wątpliwości co do ich prawomocności.

Obecne regulacje wymieniają jedynie przyrządy do pomiaru prędkości jako podlegające kontroli metrologicznej, natomiast pomiar odległości, pomimo jego istotnego znaczenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, nie jest objęty takimi procedurami. W efekcie pomiary odległości mogą być łatwo podważane przez kierowców.

Jakby tego było mało, kontrola NIK wykazała braki w kompetencjach pracowników Okręgowych Urzędów Miar. Okazuje się, że pracownicy odpowiedzialni za kontrole urządzeń stosowanych przez Policję, nie zostali odpowiednio przeszkoleni do wykonywania swoich zadań. Na przykład we wrocławskim oddziale, w czasie objętym kontrolą, żaden z pracowników nie odbył wymaganych szkoleń, mimo że przeprowadzali kontrole przyrządów pomiarowych używanych w ruchu drogowym.

Zdiagnozowane niedociągnięcia oznaczają oczywiście poważne konsekwencje dla kierowców i systemu kontroli ruchu drogowego. Niewłaściwa legalizacja oraz brak kontroli urządzeń pomiarowych mogą prowadzić do licznych odwołań od nałożonych mandatów. Powiedzmy sobie szczerze, że podważają również zaufanie do systemu nadzoru ruchu drogowego. Audyt NIK ujawnił pilną potrzebę usprawnienia procedur legalizacyjnych oraz zapewnienia odpowiedniego przeszkolenia pracowników zajmujących się kontrolą urządzeń pomiarowych.