Motocykl, jako byt, powstał w 1885 roku. Dziewięć lat później, jako pierwsza na świecie, produkcję seryjną motocykli z silnikami spalinowymi rozpoczęła niemiecka firma Hildebrand & Wolfmuller. Na przełomie XIX i XX wieku w Europie funkcjonowało już kilkudziesięciu wytwórców motocykli. W pierwszych latach XX stulecia rozwój konstrukcji i produkcji silnikowych jednośladów bardzo się zdynamizował. W tym okresie pojawiło się wiele znanych firm, które odegrały ważna role w historii motocyklizmu. Powstały lub zajęły się produkcją motocykli m.in. takie znane firmy jak: Bianchi (1897 r.), Ariel (1898 r.), Sarolea (1898 r.), Matchless (1899 r.), Peugeot (1899 r.), Indian (1901 r.), Norton (1901 r.), NSU (1901 r.), FN (1902 r.), Triumph (1902 r.), Wanderer (1902 r.), Harley-Davidson (1903 r.), Husqvarna (1903 r.), Puch (1903 r.), Victoria (1903 r.), BSA (1906 r.).

Początki…

Konstrukcje motocykli rozwijały się bardzo szybko. Wzrastały moce, sprawność, uniwersalność zastosowania i prędkość maksymalna. Stało się to inspiracją militarnego zastosowania tego pojazdu. W pierwszych latach XX wieku niektóre armie rozpoczęły systematyczne testy motocykli. Przykładem jest armia belgijska, która po udanych próbach czterocylindrowego FN, w 1908 roku zatwierdziła go oficjalnie do wyposażenia w swoich siłach zbrojnych. Kilka lat później motocykle były już na wyposażeniu wszystkich dużych armii europejskich. 

Pierwszy praktyczny sprawdzian…

Była nim I wojna światowa (1914 - 1918). Motocykle ruszył na front, gdzie stawiono im trzy podstawowe zadania:

• szybki transport dla kurierów i zwiadowców. Przy braku sprawnej, bezprzewodowej łączności radiotelefonicznej motocykle stały się nieocenione. Do tego były mniejsze i szybsze od koni, nie męczyły się i nie płoszyły jak one;
• specjalnie przystosowane motocykle wspierały działania bojowe piechoty. Do tego celu używano ciężkich maszyn z wózkiem bocznym, będących ruchomymi punktami ogniowymi, z zamontowanym na ramie lub nadwoziu wózka bocznego karabinem maszynowym;
• realizowały zadania transportowe - woziły na linię frontu zaopatrzenie i amunicję, a wracając zabierały rannych. Odbywało się to na specjalnych platformach zbudowanych na ramie wózka bocznego.

W dwudziestoleciu międzywojennym…

Pozycja motocykli w nowoczesnych armiach była niepodważalna. Realizowały one zadania patrolowe, kurierskie oraz stały się podstawą szkolenia motoryzacyjnego żołnierzy. W latach 20. wykorzystywano jeszcze motocykle pozostałem po I wojnie. Potem na kilka lat zapanował wielki światowy kryzys, a po jego zakończeniu, w latach 30. powstało wiele nowoczesnych maszyn, które ruszyły do walki w czasie II wojny światowej.

Motocykle II wojny światowej

W książce zawarta jest historia motocykli wojskowych używanych w czasie trwania drugiej wojny światowej przez żołnierzy poszczególnych armii, m.in.: niemieckiej, polskiej, francuskiej, radzieckiej. Każdy z omawianych krajów posiadał swój sztandarowy model. Niektóre zostały spopularyzowane dzięki filmom wojennych. W wielu z nich zobaczymy niemieckich żołnierzy na motocyklu z bocznym wózkiem. W sumie zaprezentowanych zostało blisko dwieście motocykli wojskowych.

Poznaj "Motocykle II wojny światowej" »

Początek końca kariery motocykli wojskowych…

Gdy wybuchła II wojna światowa, we wrześniu 1939 roku, motocykle wojskowe ruszyły na front. Miały swoje zadania, które realizowały. O tym opowiada, wznowiona po 18 latach, książka Tomasza Szczerbickiego "Motocykle II wojny światowej". W książce zawarta jest historia motocykli wojskowych używanych przez żołnierzy poszczególnych armii, m.in.: niemieckiej, polskiej, francuskiej, radzieckiej, brytyjskiej i amerykańskiej. W sumie zaprezentowanych zostało tam blisko dwieście maszyn wojskowych.

Po trzech pierwszych latach wojny, dynamiczny rozwój techniki wojskowej oraz względy ekonomiczne, pokazały że praktyczniejszym pojazdem (a w niektórych przypadkach także tańszym) jest lekki samochód terenowy. Choć nie wyparły one motocykli wojskowych pokazały w praktyce, że są skuteczniejsze i bardziej uniwersalne od jednośladów, zwłaszcza tych ciężkich i drogich.

Niemcy rozpoczęli masową produkcje Volkswagenów KdF 82 kubelwagen. Po stronie aliantów (na froncie wschodnim i zachodnim) podstawowym osobowym samochodem terenowym stały się jeepy - Willys MB i bliźniaczy Ford GPW.        

Po zakończeniu II wojny światowej armie na całym świecie postawiły na lekkie terenówki. W dużym stopniu wyparły one ciężkie motocykle oraz zmieniły formy wykorzystani lekkich motocykli. Po zachodniej stronie Żelaznej Kurtyny dominowały jeepy. Po wschodniej radzieckie Gazy 67B, a po nich model 69.

W państwach Układu Warszawskiego, ciężkie motocykle wojskowe (M-72 i K-750) nieco dłużej wykorzystywano w wojsku niż na zachodzie. Było to spowodowane względami ekonomicznymi.

W Polsce po 1945 roku

W pierwszych kilkunastu latach po zakończeniu wojny, w armii polskiej, która w nowych realiach politycznych otrzymała przydomek "ludowa", używano m.in. motocykli: zdobycznych (głównie marek niemieckich); Harleyów-Davidsonów WLA 42, które trafiły na front wschodni w ramach amerykańskiej pomocy wojennej; pierwszymi nowymi motocyklami, które po wojnie dotarły do polskiej armii, były Jawy 250 i 350 oraz radzieckie M-72. Na przełomie lat 40. i 50. dość licznie do wojska trafiły też BMW R 35 (produkowane we wschodniej części Niemiec, zajętej przez Rosjan), radzieckie IŻ 49 oraz pojazdy krajowe - SHL 125, WFM 125 i WSK 125.     

Dziś…

W większości armii na świecie do zadań wojskowych wykorzystywane są obecnie motocykle japońskie.

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl

Wznowiona po 18 latach książka Tomasza Szczerbickiego "Motocykle II wojny światowej", zawiera historię motocykli wojskowych używanych przez żołnierzy poszczególnych armii, m.in.: niemieckiej, polskiej, francuskiej, radzieckiej, brytyjskiej, włoskiej i amerykańskiej. W sumie zaprezentowanych zostało tam blisko 200 maszyn wojskowych. Książkę można kupić TUTAJ