Ścigacz.pl

Być może w swoim arsenale narzędzi nie masz jeszcze klucza dynamometrycznego, a skoro tak, warto naprawić ten błąd. Ale przede wszystkim przypomnijmy, czym jest klucz dynamometryczny i dlaczego w ogóle go potrzebujemy.

Klucz dynamometryczny to narzędzie służące do przykładania określonego momentu obrotowego do elementu złącznego, takiego jak nakrętka, śruba lub śruba z łbem soczewkowym. Mówiąc prościej, moment obrotowy to siła, która przykładamy na przykład do zakręconej pokrywki słoika. Kiedy używasz klucza do gwintowanego elementu złącznego, przykładasz moment obrotowy, aby go dokręcić lub poluzować.

Niektóre rodzaje elementów złącznych, z których wiele jest stosowanych w różnych urządzeniach mechanicznych, w tym motocyklach, wymagają dokręcenia do określonej wartości, aby element działał prawidłowo. Do tego właśnie służy klucz dynamometryczny.

Dlaczego siła lub moment są kluczowymi wartościami?

Dlaczego ważne jest, aby dokładnie wiedzieć, jaką siłę lub moment obrotowy przyłożyć? Zbyt luźne dokręcenie może spowodować, że śruba się odkręci i powstanie oczywisty problem, natomiast zbyt mocne dokręcenie grozi uszkodzeniem lub zniekształceniem śruby lub mocowanej części.

Jeśli planujesz jakiekolwiek prace przy silniku lub innych głównych elementach układu napędowego, bezwzględnie potrzebujesz klucza dynamometrycznego. Przykładowo, nadmierne dokręcenie śrub głowicy cylindrów może łatwo spowodować kosztowne uszkodzenia. Podobnie zbyt mocne dokręcenie śrub kolektora wydechowego oznacza ryzyko jego pęknięcia.

W jakich jednostkach mierzymy wartość momentu obrotowego?

Momenty obrotowe są tak ważne dla prawidłowej naprawy motocykla, że w podręcznikach warsztatowych są zamieszczane wraz z etapami naprawy, a następnie umieszczane w tabelach łącznie z lokalizacją, oznaczeniem i indywidualnymi specyfikacjami śrub.

Wartość momentu obrotowego można mierzyć w jednostkach: metr-kilogram (mkg), niutonometr (Nm) i funt-stop (lb-ft). Jeśli planujesz zakup wyspecjalizowanego klucza, upewnij się, że jest skalibrowany w tych samych jednostkach, które są używane w procedurach naprawczych twojego motocykla, lub miej pod ręką tabelę przeliczeniową. W naszym regionie siłę, z jaką dokręcamy połączenia gwintowe, określamy najczęściej w niutonometrach.

Ale ile to jest 100 lub 200 Nm?

Dla zobrazowania tego problemu wystarczy wiedzieć, że jeśli do końcówka dźwigni o długości 1 metra przyłożymy 10 kg, to uzyskamy moment obrotowy o wartości 98,1 Nm. Dla porównania 12 zaworowy, trzycylindrowy silnik Triumpha Tiger Sport o pojemności 660 cm3 osiąga maksymalnie moment, czyli siłę obrotową, na poziomie 64 Nm.

Jak dzielimy klucze dynamometryczne?

Dla uproszczenia możemy podzielić klucze dynamometryczne na mechaniczne i elektroniczne. Wybór odpowiedniego do naszych prac zależy od kilku czynników, ale zazwyczaj na prywatne potrzeby, jak również ze względu na cenę, wystarczy klucz ze sprężonym mechanizmem zapadkowym, tj. mechaniczny.

Jak działa klucz dynamometryczny?

Wymagany moment ustawiamy za pomocą mechanicznego pokrętła, które naciąga wewnętrzną sprężynę. Po osiągnięciu żądanego momentu sprężyna luzuje zapadkę i pojawia się specyficzny dźwięk. Ten "klik" to sygnał, że klucz właśnie osiągnął zadany moment. Warto pamiętać, że nie można wówczas dalej dokręcać, bo może to doprowadzić do zepsucia mechanizmu klucza.

Czym różnią się klucze mechaniczne od elektronicznych?

Pomiar momentu dokonywany jest poprzez tensometr. Po przekroczeniu ustawionej na kluczu wartości momentu urządzeni sygnalizuje to dźwiękiem lub światłem diody. W kluczu elektronicznym zapadki mogą w tym memencie zostać automatycznie schowane, uniemożliwiając dalsze dokręcenie. Inne zalety elektronicznych kluczy dynamometrycznych to dodatkowe funkcje, np. pamięć ustawień lub możliwość współpracy z komputerem.

Jaki klucz dynamometryczny do motocykla?

To zależy. Warsztaty posiadają oczywiście zestawy kluczy o różnych zakresach, ale również do samodzielnych napraw i regulacji może przydać się więcej niż jeden przyrząd. Do kół potrzebujemy klucza z zakresem 40 do 200 Nm lub 80 do 120 Nm. Naprawy i regulacje silnika wymagają momentu około 30 Nm, mniejsze element w granicach 20 Nm.

Warto jeszcze wspomnieć o kluczach dynamometrycznych, które są ustawione na konkretny moment i służą do jednego, określonego zadania. Ich przydatność jest jednak mocno ograniczona. To prowadzi nas to do kolejnego pytania.

Jaki rozmiar klucza dynamometrycznego wybrać?

Rozmiar klucza zależy od prac, które wykonujemy przy motocyklu, ale możemy założyć, że minimalny rozmiar grzechotki to 3/8 cala. Cięższe prace wymagają klucza półcalowego, co pozwoli dokręcić śruby o rozmiarze powyżej 13. Z kolei do mniejszych śrub wystarczy rozmiar 1/4 cala.

Czy klucze dynamometryczne potrzebują… serwisu?

W zasadzie chodzi o kalibrację. To precyzyjne urządzenie, które musi działać dokładnie tak, jak przewiduje specyfikacja. W związku tym każdy klucz powinien być przynajmniej raz w roku kalibrowany. Klucz dynamometryczny ma numer seryjny i paszport kalibracji z informacją o kolejnych przeglądach kalibracyjnych. Gdzie można dokonać nastaw? Najlepiej zapytać się o to sprzedawcę narzędzia.

I na koniec jeszcze jedno. Po każdym użyciu klucza mechanicznego należy zwolnić sprężynę, czyli rozkręcić narzędzie do zera. Napięta sprężyna skutkuje po pewnym czasie błędami w ustawieniach. Mówiąc prościej, przy zadanych 80 Nm, będziemy mieli zupełnie inną wartość. A tego przecież byśmy nie chcieli…