W chwili, gdy poziom cen paliw osiągnął pułap nie notowany dotychczas w dziejach ludzkości, wielu kierowców coraz uważniej zaczyna przyglądać się swoim rachunkom za paliwo. Każdy z nas wie, że motocykl jest nieprzeciętnym i fascynującym dziełem ludzkiej myśli technicznej, w którym odzwierciedlenie swe znajduje pasja i ciężka praca pokoleń najlepszych inżynierów. Niestety pomimo tego wszystkiego, silniki naszych wspaniałych maszyn zasilane są jak najbardziej prozaicznym paliwem, jakim jest śmierdząca, wysokooktanowa benzyna.

Zmiany jakie dokonały się w ostatnich tygodniach na światowych rynkach paliw, oraz od pokoleń prowadzona przez nasze rządy rabunkowa polityka podatkowa sprawiają, że tankując swój ukochany pojazd, nabawić się możemy nie tylko podrażnienia nosa, ale także poważnego rozstroju portfela. Czy da się zatem coś zrobić, aby ulżyć naszemu budżetowi nie rezygnując jednocześnie z przyjemność jazdy bez sprecyzowanego celu? Postarajmy się odpowiedzieć sobie na to pytanie.

Spalanie

Po co właściwie nam to spalanie? Otóż paliwo jakie tankujemy do zbiornika to zapas energii jaki zabieramy ze sobą w drogę. Energia ta została zakumulowana w roślinach w czasie ich życia i w czasie tysięcy lat procesów chemicznych zamieniła się w to co dziś odzyskać możemy w postaci ropy naftowej. Stąd już tylko krok do przeróbki ropy w benzynę i zastosowania jej w silniku spalinowym. Energia zawarta w łańcuchach węglowodorowych jest łatwa do wykorzystania, co jest przyczyną tak ogromnej popularności paliw płynnych w transporcie.

Gdy naciskamy przycisk rozrusznika mieszanka paliwa i powietrza zasysana jest do cylindra. Tam po sprężeniu jej następuje zapłon wywołany przeskokiem iskry elektrycznej na świecy zapłonowej. Spalająca się mieszanka rozpręża się i pcha tłok do dołu. Każdy wie co jest dalej. Energia chemiczna zawarta w paliwie, zamieniana jest energię mechaniczną, a i to bardzo mało wydajnie. Większość energii, jaka powstaje w czasie spalania paliwa zamieniana jest w hałas i przede wszystkim w ciepło wyprowadzane na zewnątrz pojazdu przez układ chłodzenia. Sprawność silnika spalinowego oscyluje wokół 25%, czyli jest nieduża.

Od czego zależy wielkość zużycia paliwa?

Zużycie paliwa zależne jest od wielu czynników. Jednym z podstawowych jest konstrukcja samego silnika. Nowoczesne silniki obchodzą się oszczędniej z paliwem, niż konstrukcje sprzed wielkiego kryzysu paliwowego w latach 70-tych. Nie musi to być oczywiście regułą, tym bardziej że wchodzące coraz powszechniej do użytku motocyklowe silniki zasilane wtryskiem zużywają zazwyczaj więcej paliwa, niż ich gaźnikowi przodkowie.

Innym oczywistym czynnikiem mającym duży wpływ na poziom zużycia paliwa jest pojemność skokowa jednostki napędowej oraz generowana przez nią moc. Im silnik większy i im bardziej jest wysilony, tym większe są nasze wydatki na stacji benzynowej. Wiele jednostek napędowych w sportowych motocyklach jest fabrycznie zestrojona do pracy na bogatej mieszance, przez co nawet bardzo spokojna jazda nie da nam oczekiwanego efektu w postaci ograniczenia spalania – po prostu niektóre typy tak mają.

Stan techniczny pojazdu to kolejna składowa wielkości spalania. Zbyt małe ciśnienie w oponach, zaniedbanie czynności eksploatacyjnych, brudne filtry powietrza to jedna z częstych przyczyn zastanawiających odczytów na dystrybutorze. Wraz z wiekiem i przebiegiem wiele podzespołów układu zasilania zaczyna tracić swe fabryczne wymiary i np. gaźniki się po prostu „rozklekotają”. Efektem tego jest zdecydowane zwiększenie zapotrzebowania na paliwo i objawy pracy na zbyt bogatej mieszance.

To, z czym polscy kierowcy muszą borykać się na codzień, a co jednocześnie wpływa na wielkość spalania jest jakość paliwa. Wystarczy pojechać do naszych zachodnich sąsiadów, aby przekonać się, że motocykla nagle „dostaje skrzydeł” i jednocześnie pali 0,5 litra na 100 km mniej.

W największym jednak stopniu na nasze wydatki na stacji benzynowej wpływa styl naszej jazdy. Ogólnie rzecz biorąc da się bardzo oszczędnie jeździć mało oszczędnym pojazdem i bardzo nieoszczędnie jeździć motocyklem uchodzącym za ekonomiczny. Obciążenie silnika może być generowane na wiele sposobów, np. poprzez zabieranie ze sobą pasażera, obładowywanie motocykla bagażami bądź też poprzez ostrą jazdę. O ile na wagę pasażera (tu czasem lepiej się nie odzywać) i ciężar bagażu mamy ograniczony wpływ, to styl jazdy zależny jest tylko i wyłącznie od kierowcy. Niewiele osób wie, że w sportowym motocyklu zaopatrzonym w litrowy silnik chwilowe zużycie paliwa może dochodzić do 50 litrów / 100 km w czasie ostrych przyspieszeń. Oczywiście średni wynik będzie oscylował w granicach 10-12 litrów na 100 km, ale taka wiedza daje dobry punkt wyjścia, aby zastanowić się czemu tak dużo benzyny spala taki mały i lekki motocykl.

Dlaczego jego sprzęt pali mniej?

Odpowiedzi na to pytanie jest wiele i wszystkie powinny być poprzedzone stwierdzeniem, że na pewno nie dzieje się to przypadkowo. Kluczem do zrozumienia czemu ten sam motocykl w rekach różnych kierowców będzie zużywał zupełnie inne ilości paliwa jest zrozumienie tego co się dzieje z paliwem w naszym motocyklu. Dochodzi tam mianowicie do wspomnianej wcześniej zamiany energii chemicznej w energie mechaniczną. Dysponując energia mechaniczną możemy wykorzystać ją do przemieszczenia naszego pojazdu.

Tym co najbardziej przyczynia się do strat energii, a co za tym idzie do wzrostu zużycia paliwa są zakłócenia w zamianie energii zawartej w paliwie na ruch pojazdu. Oczywistym tego przykładem jest hamowanie. Każde dotknięcie hamulca to strata energii jaka została wykorzystana do rozpędzenia jednośladu, gdyż za chwilę znów będziemy musieli rozpędzać motocykl zużywając do tego energię – czyli paliwo.

Nie oznacza to oczywiście, że nie należy dotykać w czasie jazdy hamulca. Oznacza to jedynie, że korzystanie z hamulca należy ograniczyć do minimum. Aby było to możliwe, konieczne jest podniesienie swoich umiejętności i poznanie możliwości swojego pojazdu. Okazać się może bowiem wtedy, że zakręt przed którym zawsze ostro hamowaliśmy da się przejechać dwa razy szybciej i to pisząc w tym czasie SMS-a. Nie dotykając oczywiście hamulca. Poruszanie się między światłami wymaga jedynie odrobimy zastanowienia, aby wyczuć kiedy i jak zmienią się kolory. Pozwoli to na spokojny dojazd do skrzyżowania „bez ciągu” i uniknięcie gwałtownego hamowania – czyli straty paliwa. Odpowiednio wczesne hamowanie silnikiem jest bardzo dobrym pomysłem na ograniczenie zużycia nie tylko paliwa, ale i układu hamulcowego.

Płynność jazdy i ograniczone korzystanie z hamulców zawsze przekłada się na ograniczenie spalania. Jakby tego było mało przy tego typu jeździe mniej zużywają się klocki hamulcowe, opony oraz łańcuch, a zatem mamy tutaj same plusy. Co jednak najciekawsze taka jazda jest szybsza, niż ciągłe heblowanie i w chwilę później odkręcanie przy byle winkielku. Nawet jeżdżąc daleko poza zakresami prędkości przewidzianymi przez Kodeks Ruchu Drogowego nie jesteśmy skazani na wir w baku, jeśli tyko potrafimy wydajnie i gospodarnie spożytkować to co otrzymujemy ze spalenia benzyny w naszym silniku.

Aaaaby mniej palić

Poza wspomnianą wcześniej techniką jazdy bardzo istotną kwestią jest przygotowanie samego motocykla. Ważne jest unikanie niepotrzebnego marnowania energii. Jeśli motocykl wyposażony jest w owiewki, to nie pozwólmy, aby leżały w nieskończoność w garażu po sklejeniu, ponieważ motocykl zaopatrzony w obudowę stawia powietrzu mniejszy opór = mniejsze zużycie paliwa. Z drugiej strony motocykl seryjnie nie wyposażony w przednią owiewkę, po założeniu dużej turystycznej szyby może palić więcej.

Uważnie należy przyjrzeć się ciśnieniu w oponach gdyż ma to niebagatelne znaczenie dla wielkości zapotrzebowana na paliwo. Jeśli jeździmy ze zbyt niskim ciśnieniem w kołach, to na własne życzenie, nie tylko zwiększamy wydatki na benzynę, ale także przyspieszamy zużycie ogumienia oraz pogarszamy jakość prowadzenia motocykla.

Zupełnie niepotrzebne jest wożenie ze sobą nieprzydatnych gratów. Nawet dwa kilogramy zbędnych kluczy w schowku będą przyczyniały się do wzrostu spalania. Wszelkie dodatkowe odbiorniki prądu, jazda na długich światłach też przyczyniają się do końcowego wyniku jaki poznajemy na stacji paliw.

Niebagatelną kwestią jest odpowiednie serwisowanie motocykla. Różnica w zapotrzebowaniu na paliwo pomiędzy motocyklem, którym jeździ od kilku sezonów bez ingerencji mechanika i takim, który jest na bieżąco serwisowany może wynosić nawet 30-40%. To bardzo dużo i na dobrą sprawę płacąc za przeglądy wydajmy w ostatecznym rozrachunku mniej, niż wychodzi za zwiększone spalanie.

Jakość paliwa to czynnik o jakim nie można zapominać mówiąc o tym ile paliwa zużywa nasz pojazd. Chyba każdy z autopsji zna sytuacje, że po wyjechaniu ze stacji paliw samochód lub motocykl nagle „przestaje iść”. Zasilanie silnika marnej jakości paliwem to transakcja wiązana, więc poza spadkiem osiągów dostajemy także większe spalanie. Dlatego też najzwyczajniej w świecie nie opłaca się tankować na podejrzanie wyglądających stacjach, gdzie paliwo jest o kilka groszy tańsze, gdyż ostatecznie i tak wychodzi to drożej niż zakup dobrego paliwa. Inną sprawą jest fakt, że nawet na stacjach znanych koncernów nie mamy żadnej gwarancji co do tego, że nie zostaniemy nabici w butelkę, ale cóż – taka jest już specyfika życia w Polsce.

Komentarz na zakończenie

Każdy z nas podchodzi do jazdy motocyklem na swój sposób, lecz dla przytłaczającej większości z nas jazda motocyklem jest frajdą i relaksem, nawet gdy jedziemy na motocyklu do pracy. Trochę smutne jest zatem to, że żyjemy w takim czasie i w takim miejscu iż przyjemność tą musimy reglamentować sobie przez chciwość naszych rządowych notabli… I to, że podobnie jest w pozostałych krajach Unii Europejskiej nie jest tutaj budującym pocieszeniem.