Ścigacz.pl

W 2025 roku kierowcy w Polsce mogą spodziewać się istotnych zmian w przepisach dotyczących mandatów. Obecnie, nawet jeśli okaże się, że kara została nałożona w wyniku błędu urzędników lub niewłaściwego działania urządzeń pomiarowych, nie ma możliwości jej anulowania ani zwrotu zapłaconej kwoty.

Sytuację tę ma zmienić przygotowywana nowelizacja przepisów przez Ministerstwo Sprawiedliwości, które zamierza wprowadzić bardziej elastyczne podejście do uchylania prawomocnych mandatów.

Problem nieścisłości w działaniu urządzeń pomiarowych uwidocznił się w listopadzie 2024 roku, gdy Najwyższa Izba Kontroli (NIK) opublikowała raport krytykujący procedury Głównego Urzędu Miar (GUM). Chociaż większość działań tej instytucji została oceniona pozytywnie, wykazano nieprawidłowości w legalizacji urządzeń służących do odcinkowego pomiaru średniej prędkości. Według raportu niezgodnie z przepisami dopuszczono do użytku kilka zestawów pomiarowych, na podstawie których wystawiono około 5 tysięcy mandatów.

Ministerstwo Infrastruktury, odpowiadając na pytania w tej sprawie, wskazało, że nie planuje anulowania wspomnianych mandatów, ponieważ uchybienia dotyczyły niewielkiej liczby urządzeń, a same przyrządy działały poprawnie. Takie podejście budzi kontrowersje, zwłaszcza w świetle analogii do sytuacji kierowców ukaranych za brak przeglądu technicznego, mimo że ich pojazdy są w dobrym stanie technicznym. Powód braku anulowania mandatów jest prosty - obecne przepisy nie przewidują takiej możliwości.

Aktualne regulacje pozwalają na unieważnienie mandatu jedynie w wyjątkowych sytuacjach, takich jak nałożenie kary za czyn niebędący wykroczeniem, w przypadku błędu proceduralnego wymagającego rozstrzygnięcia przez sąd, czy też gdy czyn popełniono w wyniku choroby psychicznej lub w warunkach wyższej konieczności. Wady urządzeń pomiarowych czy błędy proceduralne służb nie mieszczą się w tych kategoriach.

Przygotowywana nowelizacja Kodeksu karnego oraz Kodeksu postępowania karnego wprowadza jednak możliwość uchylenia prawomocnego mandatu, jeśli pojawią się nowe fakty lub dowody wskazujące, że ukarany kierowca nie popełnił czynu. Uchylenie będzie mogło nastąpić zarówno na wniosek ukaranego, jak i z urzędu. Nowe przepisy mają także uwzględniać sytuacje, w których wykorzystywane urządzenia pomiarowe miały wady natury prawnej, takie jak brak odpowiedniej legalizacji.

Polskie prawo metrologiczne wymaga, by wszystkie urządzenia pomiarowe stosowane w ruchu drogowym przechodziły zatwierdzenie typu, pierwszą legalizację oraz okresowe badania w GUM. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w tych procedurach wiarygodność pomiarów może zostać podważona. Raport NIK wskazał, że część urządzeń do odcinkowego pomiaru prędkości była używana mimo braku pełnej zgodności z przepisami, co teoretycznie mogłoby prowadzić do anulowania mandatów po zmianie prawa.

Nowelizacja ma również objąć przepisy dotyczące laserowych mierników wykorzystywanych przez policję do kontroli odstępów między pojazdami. Obecne regulacje nie wymagają sprawdzania dokładności tej funkcji w trakcie legalizacji, co może budzić wątpliwości co do wiarygodności pomiarów. Ministerstwo Sprawiedliwości chce uregulować ten problem, aby zarówno kierowcy, jak i funkcjonariusze mieli większą pewność co do poprawności dokonywanych pomiarów. Planowane zmiany mają zostać przedłożone Radzie Ministrów na początku 2025 roku.