Włoska Vespa nie jest pierwszym skuterem. Takie pojazdy powstawały już przed wojną, by wymienić choćby niemiecką Megolę czy amerykańskiego Cuschmana, jednak żaden z tych pojazdów nie zdobył większej popularności, nawet na ojczystym rynku, nie mówiąc już o sukcesie globalnym, który jest udziałem Vespy od samego początku, czyli od 1946 roku, aż po dzień dzisiejszy. Co zatem zadecydowało o tym, że ten mały pojazd odniósł i wciąż odnosi taki wielki sukces? Po pierwsze genialny projekt, po drugie odpowiednie zaplecze produkcyjne i po trzecie sprawny marketing.

Producentem Vespy od samego początku jest włoski koncern Piaggio. W latach przedwojennych firma założona przez Rinaldo Piaggio znana była między innymi z produkcji tramwajów i silników lotniczych. W latach 30. zakłady produkowały bombowce i hydroplany dla armii włoskiej i tworzyły pierwszą włoską komercyjną linię lotniczą. Po zakończeniu działań wojennych koncern stanął przed nowym wyzwaniem. Wyniszczony wojną kraj nie potrzebował już nowych samolotów bojowych. Zapanowała bieda i trzeba było szybko przestawić produkcję by przeżyć. Enrico Piaggio postawił na nowy tani środek transportu. Wezwał do siebie zdolnego konstruktora Corradino D’Ascanio i wyłożył mu swoje założenia: "Ma to być prosty w obsłudze pojazd jednośladowy, ale nie kolejny motocykl". Enrico Piaggio doskonale wiedział komu powierza to ważne zadanie, nowy pojazd miał przecież zapewnić przyszłość firmie, która gwałtownie potrzebowała nowego produktu. D’Ascanio był znakomitym konstruktorem, który opracował śmigło o zmiennym skoku łopat, prototyp pierwszego helikoptera, a także elektropneumatyczną maszynę do katalogowania i wyszukiwania dokumentów, był więc doświadczonym i wszechstronnym konstruktorem. Poza tym D’Ascanio mówiąc oględnie nie należał do entuzjastów motocykli, jasne więc było, że stworzy pojazd o nowatorskiej konstrukcji. I tak też się stało. Projektując swój skuter Ascanio założył, że pojazd musi być mały i lekki, ale ma przy tym zapewniać wysoki komfort jazdy. Jego obsługa musi być maksymalnie prosta, a wszelkie mechanizmy mają być starannie ukryte pod karoserią i oddalone od kierowcy tak jak to tylko możliwe. Od samego początku konstruktor zakładał, że jego pojazd musi być przyjazny dla kobiet i ma umożliwiać jazdę w zwykłym codziennym stroju, czy nawet w sukience. Prototyp był gotowy już pod koniec 1945 roku. Na jego widok boss firmy zakrzyknął: "Wygląda jak osa (po włosku Vespa), natomiast twórca projektu swój pojazd określił prosto: "Nowoczesny środek transportu, łączący popularność roweru z osiągami motocykla oraz elegancją i komfortem samochodu". I tym w istocie jest skuter po dzień dzisiejszy. Możemy więc śmiało powiedzieć, że każdy współczesny skuter jest potomkiem pierwszej Vespy.

Zaprojektowany przez Corradino D’Ascanio skuter znacząco odróżniał się od wszelkich innych jednośladów napędzanych silnikiem, a w jego konstrukcji można odnaleźć liczne lotnicze konotacje. Przede wszystkim pojazd pozbawiony jest ramy, jej rolę przejęła samonośna konstrukcja wykonana z blachy. Doświadczenia lotnicze wykorzystano również w konstrukcji zawieszenia. Przednie koło prowadzone jest przez jednostronny wahacz wleczony współpracujący z amortyzatorem. Silnik wraz ze skrzynią biegów i przeniesieniem napędu stanowi zwarty zespół, pełniący jednocześnie rolę jednostronnego wahacza tylnego koła. Całość ukryta jest pod obłą tylną częścią karoserii z jej prawej strony. Dla zapewnienia równowagi po lewej stronie umieszczono koło zapasowe. Przednie koło ukryto pod głębokim błotnikiem. Tylną część karoserii z kolumną kierowniczą łączy blaszany tunel, a przednia osłona przechodzi w podesty będące wygodnym oparciem dla stóp kierowcy i pasażera. Blaszana karoseria zapewnia jednocześnie skuteczną ochronę przed kurzem i błotem z drogi. By maksymalnie ułatwić jazdę zastosowano mechanizm zmiany biegów sterowany obrotową rękojeścią po lewej stronie kierownicy. System ten był stosowany w Vespach aż do momentu wprowadzenia bezstopniowej przekładni CVT.

Toczący się na małych ośmiocalowych kołach pojazd mający rozstaw osi zaledwie około 1,2 m był niezwykle zwrotny, dzięki czemu można było zawracać nawet w najciaśniejszych zaułkach starych włoskich miast. Ze względu na swe obłe kształty prostotę obsługi i cechy praktyczne Vespa od początku bardzo przypadła do gustu kobietom. Pierwszy model napędzany był dwusuwowym silnikiem o pojemności 98 ccm. Później pojemność i moc systematycznie rosła, by w 1978 roku osiągnąć 200 ccm.

Produkcja skutera ruszyła w 1946 roku. Początkowo skala produkcji nie była wielka osiągając poziom 6000 szt. rocznie. Jednak dzięki sprawnej reklamie, udziałowi skutera w filmach ze słynną komedią "Rzymskie Wakacje" na czele, zaczęła szybko rosnąć. I tak milionowa Vespa zjechała z taśmy w 1956 roku, a do 2000 roku przekroczyła poziom 15 mln sztuk. Popularność Vespy rozlała się daleko poza granice Włoch. W latach 50. popyt był tak duży, że Vespy produkowano na licencji miedzy innymi w Hiszpanii, Anglii, Francji, Belgii, Brazylii i w Niemczech. Na początku lat 60., za sprawą ruchu modsów (głównie w Anglii) włoskie skutery zyskały status kultowy, co możemy zobaczyć w filmie "Qadrophenia".

W dzisiejszych czasach popularność Vespy bynajmniej nie spada. Topowy model GTS 300, który jest oczywiście nowoczesną konstrukcją znacznie różniącą się od pierwowzoru, ale stylem doskonale nawiązujący do klasycznej Vespy. Jest u naszych zachodnich sąsiadów drugim najlepiej sprzedającym się jednośladem, zaraz po BMW R 1250 GS, a koncern Piaggio ma pod swoim zarządem tak zacne marki motocyklowe jak Aprilia, Moto Guzzi, Gilera i Laverda. Do dziś na całym świecie działają kluby miłośników Vespy, przy czym, szczególnym sentymentem darzone są starsze modele, włoski skuter jest również wdzięcznym obiektem customowych modyfikacji. Nie brak też entuzjastów, którzy się na tych skuterach ścigają, wykonują stunterskie ewolucje, czy też takich, którzy na tych miejskich z założenia maszynach odbywają transkontynentalne podróże. Świat Vespy to świat barwny i niezwykle różnorodny, a każdy z tych pojazdów niesie ze sobą cząstkę włoskiego dolce vita.

Zdjęcia: Archiwum magazynu Custom