Co prawda Polskę właśnie nawiedza kolejny atak zimy, ale to tylko kwestia kilku tygodni kiedy ponownie siądziemy na nasze motocykle. A jako że Polska jest takim specyficznym miejscem na Ziemi, gdzie wraz ze śniegiem, topnieje u nas także asfalt, wkrótce na nowo będziemy musieli zmierzyć się z legendarną jakością naszych dróg. Motocykliści często są ofiarami wypadków, w których przyczyną czy współprzyczyną jest stan nawierzchni drogi ( np. plamy oleju, piasek na drodze, dziury), jednak z uwagi na zaniedbania po wypadku i nieznajomość przepisów powstaje problem ze skutecznym dochodzeniem odszkodowania w takich przypadkach.

Niniejsze opracowanie ma na celu zaprezentowanie elementarnych zasad jakimi powinniśmy się kierować w przypadku zaistnienia wypadku z powodu stanu drogi oraz w procesie dochodzenia świadczeń odszkodowawczych.

Po zaistnieniu wypadku powinniśmy wykonać, o ile to możliwe:

1. ustalenie świadków zdarzenia i ich dane – ważne o tyle, że oni mogą bezpośrednio potwierdzić technikę i taktykę naszej jazdy przed wypadkiem i przyczynę zdarzenia
2. wezwanie policji / straży miejskiej, a jeśli potrzebujemy pomocy medycznej również pogotowie ratunkowe
3. jeśli zdarzenie jest poważne w skutkach (obrażenia ciała) nie przestawiajmy motocykla
4. dokumentację fotograficzną
5. ustalenie czy miejsce zdarzenia objęte jest monitoringiem miejskim, kamerami przemysłowymi

Wyposażeni w w/w dowody możemy rozpocząć „walkę” bo niestety jest to odpowiednie określenie w procesie o odszkodowanie od zarządców dróg czy też podmiotów zobowiązanych do naprawienia szkody.

Sposób działania będzie zależał od tego czy znamy podmiot odpowiedzialny za wywołanie złego  stanu technicznego drogi czy też szkoda wynika z zaniedbania zarządcy drogi w jej odpowiednim utrzymaniu i zabezpieczeniu.

Jeśli przyczyną wypadku była plama oleju i jest możliwe ustalenie samochodu, z którego nastąpił wyciek wtedy roszczenie kierujemy do Ubezpieczyciela tego pojazdu. W sytuacji, w której przyczyną wypadku była plama oleju, a brak jest samochodu z którego nastąpił wyciek możliwe jest skierowanie roszczenia do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, ale trzeba udowodnić, że plama powstała w związku z ruchem pojazdu mechanicznego, a nie np. że Pan Janek niósł kanister który przeciekał.

Gdyby przyczyną wypadku był np. piasek na jezdni, a jesteśmy w stanie wykazać, że został naniesiony np. przez pojazdy wyjeżdżające z budowy to do właściciela firmy można wystąpić z roszczeniem. Pokreślenia wymaga, że zanieczyszczanie drogi stanowi wykroczenie i jest karane grzywną.

W przypadku powstania szkody z powodu dziury w drodze lub złego jej stanu (nieusuwanie plam oleju na drodze czy piasku) odpowiedzialność za jej naprawienie ponosi zarządca drogi publicznej na podstawie art. 417 Kodeksu cywilnego. Ustalenie kto jest zarządcą drogi zależy od jej kategorii – określa to  art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60 z późn. zm.).

Ważne!!!

Jeśli chcesz wiedzieć kto jest zarządcą drogi skieruj zapytanie do Wydziału Geodezji i Katastru miasta lub starostwa na obszarze którego doszło do zdarzenia. Wniosek takie można oprzeć na ustawie o dostępie do informacji publicznej – organ administracji publicznej nie ma możliwości odmówić podania informacji.

Ustawa o drogach publicznych określa zadania jakie obciążają zarządców dróg a wśród nich np.:

1. utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą, z wyjątkiem części pasa drogowego, o których mowa w art. 20f pkt 2;
2. przeprowadzanie okresowych kontroli stanu dróg i drogowych obiektów inżynierskich oraz przepraw promowych, ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego;
3. wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych                     i zabezpieczających;
4. wprowadzanie ograniczeń lub zamykanie dróg i drogowych obiektów inżynierskich dla ruchu oraz wyznaczanie objazdów drogami różnej kategorii, gdy występuje bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa osób lub mienia;

W większości przypadków naruszenie w/w obowiązków stanowi o odpowiedzialności zarządcy.

Pamiętaj!!!

Jeżeli zarządcy drogi stawia się zarzut niedbalstwa w utrzymaniu drogi publicznej w należytym stanie, to dla przyjęcia jego odpowiedzialności z tego tytułu na podstawie art. 417 KC konieczne jest ustalenie, jakich obowiązków spoczywających na nim z mocy ustawy i innych przepisów nie dopełnił (vide wyrok SA w Rzeszowie z 1998-03-26 I ACa 66/98).

W praktyce bardzo często dochodzi do sytuacji, w których zarządca drogi podnosi brak swojej odpowiedzialności za skodę, ponieważ nie widział o istniejącym zagrożeniu na drodze. Jednak  orzecznictwo sądów wskazuje, że praca jednostki organizacyjnej sprawującej zarząd drogi powinna być tak zorganizowana, żeby miała ona możliwość odpowiednio szybkiego stwierdzenia wystąpienia na drodze zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu i podjęcia działań zmierzających do usunięcia tego zagrożenia (vide wyrok SN z dnia 26.03.2003 r., II CKN 1347/2000). Fakt, że nikt nie zawiadomił zarządcy o istniejącym na drodze zagrożeniu nie może zwolnić go od odpowiedzialności.

Ważne!!!

Masz prawo zwróci się do zarządcy drogi publicznej o podanie kiedy dokonywał kontroli drogi i jej wyników. Podstawą takiego wystąpienia jest ustawa o dostępie do informacji publicznej. W praktyce najczęstszą odpowiedzią zarządców jest: kontrola polegała na objeździe drogi, nie stwierdzono uchybień i nie sporządzono raportu.

Roszczenia powinniśmy kierować do zarządcy drogi (jednostki organizacyjnej np. ZDM), a w przypadku posiadania przez niego ubezpieczenia OC do Ubezpieczyciela. Podstawowy termin przedawnienia tego typu roszczeń to 3 lata od momentu, w którym osoba poszkodowana dowiedziała się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej za jej naprawienie.

W przypadku zgłaszania szkody do Ubezpieczyciela należy liczyć się z istnieniem  tzw. franszyzy co oznacza, że Ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody do określonej wysokości. Z reguły jest to 500 zł. lub 1000 zł. W takiej sytuacji odszkodowanie za szkodę powinien zapłacić zarządca.   

Opracował:
Andrzej Gryczka

Opracowana na podstawie:
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny
Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60 z późn. zm.)