W ostatnich miesiącach w Polsce wzrosła liczba wypadków spowodowanych przez osoby prowadzące pojazdy bez uprawnień, co wywołało dyskusje na temat konieczności zaostrzenia przepisów w tej kwestii.

Choć wielu kierowców nie zdaje sobie z tego sprawy, obowiązujące obecnie kary za prowadzenie bez wymaganych dokumentów są surowe, a ich egzekwowanie staje się coraz bardziej rygorystyczne.

Brak dokumentu prawa jazdy przy sobie nie jest już w Polsce karany od grudnia 2020 roku, ponieważ dane kierowców są weryfikowane w Centralnej Ewidencji Kierowców. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy prawo jazdy wydano za granicą - wówczas jego fizyczna obecność podczas jazdy jest obowiązkowa. Znacznie poważniejsze konsekwencje grożą jednak tym, którzy w ogóle nie posiadają uprawnień. Zgodnie z Kodeksem wykroczeń, osoby prowadzące pojazd bez prawa jazdy mogą zostać ukarane grzywną w wysokości od 1 500 do nawet 30 000 zł.

Jeszcze bardziej restrykcyjne są przepisy dotyczące kierowców, którzy utracili prawo jazdy na skutek decyzji administracyjnej, na przykład z powodu jazdy pod wpływem alkoholu czy spowodowania poważnego wypadku. W takich przypadkach prowadzenie pojazdu grozi karą ograniczenia wolności, pozbawienia wolności do dwóch lat, a także zakazem prowadzenia pojazdów, który może być nałożony nawet na 15 lat. Złamanie tego zakazu to ryzyko kolejnych trzech miesięcy do pięciu lat więzienia.

Nie tylko kary finansowe i wyroki sądowe są problemem. W przypadku kolizji lub wypadku spowodowanego przez osobę bez uprawnień ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie poszkodowanym, ale następnie domaga się zwrotu tych środków od sprawcy. Koszty mogą być ogromne, zwłaszcza jeśli zdarzenie doprowadziło do poważnych obrażeń lub śmierci uczestników. Rekordowe przypadki w Polsce pokazują, że takie odszkodowania mogą przekraczać nawet milion złotych. To astronomiczna kwota, która dla większości ludzi oznacza konieczność spłacania długu przez całe dekady, czy wręcz do końca życia.  

Dodatkowym problemem jest ryzyko związane z użyczaniem pojazdu osobom bez uprawnień. Jeśli taka osoba spowoduje wypadek, właściciel pojazdu nie otrzyma odszkodowania z polisy autocasco. Może co prawda żądać pokrycia kosztów od sprawcy, ale często konieczne staje się dochodzenie swoich praw w sądzie. Warto również pamiętać, że pasażerowie pojazdu prowadzonego przez osobę bez uprawnień także mogą ponieść konsekwencje, gdyż umożliwianie takiej jazdy jest karalne.

Ryzyko finansowe i prawne to jednak tylko część problemu. Jazda bez uprawnień jest oczywiście zagrożeniem dla bezpieczeństwa na drogach. Niewykwalifikowani kierowcy mogą stanowić poważne ryzyko dla innych uczestników ruchu. Często zapominamy o odpowiedzialności, jaka wiąże się z prowadzeniem pojazdu, oraz koniecznością przestrzegania obowiązujących przepisów.

Motocykliści mają takie same obowiązki, jak inni uczestnicy ruchu drogowego. Nikt automatycznie nie staje się motocyklistą po zdobyciu uprawnień na silnikowy jednoślad, ale te uprawnienia są konieczne, żeby móc poruszać się bezpiecznie.